تا سال 2010ءَ گلف کونسلءِ ملکانءِ زر یکـّے إبیت

گلف ھورکاری کونسلءِ شش باسک ملکان شئور بستگ کہ تا سال 2010ءَ وتی زرّا یکـّے کن أنت۔ کونسلءِ توکا ھورین ملک متحدہ عرب إمارات، سعودی عرب، عمّان، بحرین، قطر و کویت أنت۔

مان مسقط برجم داشتگین وتی نوکترین دیوانا إے ملکانءِ سروکان پہ یک مرکزی بنکےءِ أڈ کنگا ھم شئوربندی کتگ۔ ألبت إے خبرءِ سرا أنگت تپاک نہ بیتگ أنت کہ مرکزی بنکءِ بُنجاہ کجا بہ بیت۔ أبید چہ عمان آ دگہ پنچین باسک واھوک أنت کہ إیشی ھماوانءِ ملکا بہ بیت۔

بی بی سیءِ تبصرہءِ ردا ششین ملکانءِ زرّءِ یک بیگءِ برکتا دمگءِ تاجر سوب کن أنت۔ و چہ میان اُستمانی زؤرا باسک ملکانءِ إقتصاد ھم رکّ أنت۔
Rights reserved by www.balochinews.com

گئس پائپا تراکینگءِ ڈوبوا فوجیانءِ دستگیریءِ حال

بی بی سی شنگ بیتگین حالےءَ آتکگ کہ بلوچستانءِ نصیر آباد دمگا دیم پہ اوچ پلانٹا گئس رسینوکین ھشت إنچی پائپ تراکینگ بیتگ۔ إیشیا تراکینگءِ ڈوبوا لھتے فوجی أفسر دستگیر کنگ بیتگ أنت۔

إے پائپ کہ دوشی -دوشنبہ و سئے شبنہءِ درمیانی شپا- تراکینگ بیتگ، ھندی مردمان گشتگ کہ بیست و شش إنچییے بیتگ۔ ألبت پولیسا إے درگتا ھچ نہ گشتگ۔

أگر فوجیانءِ گرگ بیگءِ خبر راستے بہ بیت، گڈا بلوچستانءِ حالان خرابتر کنگءِ پشتا مزنین پندل سازانءِ دستانءِ ھؤر بیگءِ ترس گون راستیا نزیکتر بیان گندگ بیگا إنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

بلوچستان. شعر: فرید فراق -ماهتاک سچکانء منتا

"سچکان"ءَ وانگ ھژدری إنت. چمشانک: ولید گربنی

قصہ چوش بنا بوت کہ مڈل إیسٹءَ جاہ منندین یکـّے چہ منی سنگتان جُست کت " تو ماھتاک 'سچکان'ءِ نوکیں شماره دیستگ؟"
یورپءَ نندگءِ سببا منا أولا بس یک ماھتاکے دستا کپگا أت، آ أت واجہ بندیگءِ 'بلوچی' إیشیا أبید بلوچی لبزانکے ھست أت کہ بند بیتگ أت۔ بلوچی زندءِ نام من إشکتگ أت و بس؛ تاکبند سچکانءِ رنگ تنے وھدی من نہ دیستگ أت۔ سچکان وشیں نامے، بلے إے ناما ماھتاکے ھست أت من ھچ سھیگ نہ إتاں۔ من وتی سنگتا ھم ھمے گپ گشت۔
آئیا درّائینت " تو وا لندنءَ إیشیءِ جاھگیرئے!"
آئیءِ ڈولا من ھم حیراں بیتاں۔ من تاکبندےءِ جاھگیراں و جاھگیر بیگءِ حال وتی جاھا من ماھتاکءِ نام ھم نہ إشکتگ أت!

خیر إے گپ دیمترا شت و یک روچے واجہ راشد بلوچءَ نہ زاناں چہ کجا منی نمبر درگپتگ أت و منا ٹلفن ئی جت۔ مئے گپ بیت، گوں یکـّا دگرا پجـّاروکی بیت و آئیا منا سھیگ کہ ماھتاک سچکانءِ شونکار ھمائی إنت۔ من چہ آئیا دسبندی کت کہ پہ من یک تاکے راہ بہ دات تانکہ من بہ زاناں إے چونیں رنگئے إنت۔ آ گپ گوَست و شت تا ھمے نومبر ماھا کہ منی سر کراچیءَ گپت۔ من تچکا لیمارکیٹءَ بلوچی کتاب بھا کنوکیں دکاناں وتا سر کت و سچکانے زرت۔

ھمے تاکبندءِ چکـّا واجہ راشدءِ ٹلفن نمبر ھست أت۔ آئیا من ٹلفن جت۔ گڈا ھما روچا منی گورا وتا ئی سر کت و منا شرفدار ئی کت۔ ما نشتیں گپ تراں بیت۔ واجھا پہ من لھتے تاکبند و کتاب ھم آرتگ أت۔ چدا پیسر چہ واجہ دشتیاریءِ گورا ھم لھتے کتاب منا رستگ أت۔ نیں منی گورا پہ وانگا گپڑے کتاب جم بوت۔

واجہ راشدءَ واھگ ظاھر کت کہ من وتی لیکواں آئیءِ شونکاریءَ شنگ بیتگیں 'سچکان'ءِ باروا بہ نبیساں۔ بزاں وتی نظراں بہ گشاں۔ آ وھدی منا موہ نہ بیت۔ تاکبند من شرّی سرا چارإت نہ کت أنت۔ ألبت، لھتے تاک گوں وت آرت أنت۔ وتی فرصتا همے تاکاں براں برانا من چارگا بیتگاں

پھکانی باروا من وا ھچ گشت نہ کناں۔ ایوکا یک تاکے وتی دیما کنگایاں و آئيءِ باروا إے سیاھگا راھا وانوکاں چیزے گشگ لوٹاں۔ ألبت، مردم باید پاچ جان محمد دشتی وتی قدا بہ چاریت۔ منی قد إنچوک نہ إنت کہ یک علمی چمشانکے بہ دیاں۔ بس وتی کسانیں دیدا چیزے کہ سرپد بیتگاں درشان کناں۔

واجہ راشد بلوچءِ آرتگ و منا داتگیں تاک من دیما إیر کت أنت، و چؤش إیرانیاں پالے جتاں۔ بزاں چم بند کت أنت و چہ إیشانی نیاما یکـّے در کت۔ إیشی نومبر 2006ءِ تاک إنت۔ ھمشی سرا کسانیں چمشانکے دیاں۔

ھو! نام ئی 'سچکان' إنت۔ سرتاکا واجہ شکراللہءِ رَزتگیں ندارگے إنت۔ مردے گوں بُنڈیں ریشتاں تلپچیں آسمانءِ چيرا نشتگ و دیم ئی گوں بے تاکیں درچک و تاموریں کوھان إنت کہ روچ زردءِ رنگ إیشانی سرا تالان إنت۔ آسمانءَ جمبر ھم کوھانی ڈولا سھرچک أنت۔ عکسءِ لمباں سچکانیں تگردےءِ ڈولداریں گواپءِ دَرور ديگ بیتگ۔ سرتاکءِ توکی نیمگا تبلیغ أنت۔ پدا تاکے لیٹینگا رند 'سچکان'ءِ نام إنت کہ إے بی سی سرٹیفائڈ إنت۔ شنگ کنوکانی لڑ إنت۔ کراچی و گوادرءِ ڈس أنت۔ بھا ئی 25 کلدار إنت۔ یک دگہ تاکے لیئٹنگا رند جھگیرانی لڑ إنت۔ آ دگہ تاکا 'نچین' بزاں ندکارانی لڑ إنت۔

چدا دیمتر إداریہ إنت کہ مبارک قاضیءِ بندیگیءِ سرا إنت۔ وشین وڑےءَ نبشتہ إنت۔ ألبت لھتے فروف و لھتے لبزانکی ردی ئی مان أنت۔ ھمے جیڑہ ماھتاک بلوچیءَ ھم ھست إنت و إمبری گوں واجہ بندیگءَ اے باروا من گپ جتگ أت۔

آ کشتر دعوتءِ رسول۔۔۔ سرحالا إبنءِ حاجی پنچ شنبہءِ شعرے شنگ إنت۔ چہ عربی گالان سرّ ریچ و دراجکشیں شعرے اِنت۔ کوھنیں بلوچی شعرانی یادا تازہ کنت۔ پدا من وانت "بلوچ و بلوچی" کہ غنی پھوالءَ نبشتہ کتگ۔ باز شریں نبشتانکے إنت۔ وشیں گال، وشیں بتل و گالبنداں سرّریچیں إے سیاھگ بلوچی أرزشانی (values)ءِ سرا إنت۔
واجہ پھوالءَ نبشتہ کتگ "۔۔۔ بلوچی فلسفہءِ ردا ھر بلوچءَ أبید چہ بلوچی کردا دگہ ھچ چیز شرفدار نہ کنت۔ پمشا بلوچ گش أنت 'جوھر بلوچءِ غیرت انت'۔"
دیمترا واجھا یک دگہ بلوچی بتلے داتگ کہ گشیت "شپ پہ إستار وش أنت و گیابان پہ بلوچ"۔ إے دویں بتل پہ من نوک أنت۔ منا دوست بیت أنت۔ مانا إیش ماں إنت۔ دومی بتلءِ مانا واجہ پھلوالءَ سرکچ داتگ "۔۔۔گیابانءِ تھا نزور و کم اوپاریں مردم زند گوازینت نہ کنت۔ بلہ بلوچ گوں گیابانا ھنچوش لچّتگ کہ إستار گوں آسمانءَ۔ ھمے اوپار کنگءِ بلوچی راھبندا بلوچ گوں نہ وشیں جاوراں دیم پہ دیم بیگءِ ھاٹی داتگ أنت"۔
'بلوچ و بلوچی'ءِ تھا واجہ پھلوالءَ إے راستی وشیں وڑےءَ بیان کتگ کہ پاکستانیانی چپ کہ نام إش چہ وتی سرڈگارا رستگ أنت؛ بلوچانی سرڈگارءِ نام گوں بلوچاں ھمگرنچ إنت۔ صداں ھزار سال پیسر وھدے بلوچ آتکگ أنت و إے خدائی سرڈگار إش وتی لوگ کتگ، گڈا سرڈگارءِ نام بلوچستان جؤڑ بیتگ۔ پمیشا بلوچ گش أنت:
کوھنگءِ إے کوھین تلار
کسّی پتءِ میراث نہ أنت
ما گون سگاراں گپتگ أنت

إدا کوھنگءِ کوھیں تلاراں گوں سگاراں گرگءِ شعر-منی خیالا- راستیءِ قالبا شرّی سرا جاہ نہ کپیت۔ پرچا کہ وھدے تو گوں سگاراں چيزے گرئے بہ زاں تو إیشیا پہ زور چہ دگہ ٹک یا راجےءَ پچگرئے۔ بلوچاں بلوچستاں چہ کسا پچ نہ گپتگ۔ إے سرڈگار ھنچوش کہ نبشتانکا گشگ بیتگ تلپیں خدائی زمینے بیتگ کہ بلوچاں آباد کتگ؛ ألبت، گوں سگاراں پھازتگ اش۔
صد خبرا یک خبرے کہ إے نبشتانک باز جوانیں بنشتانکے إنت و بلوچانی شرّیاں بیان کنگا إنت۔ أگر گالانی تکراری کمتر بہ بیتین أت، گڈا نبشتانک وتی مٹ وت بیتگ أت۔
دیمترا میر کمبرءِ ماتءِ بلوچی صفت بیاں بیتگ أنت کہ آئیا وتی بچّءِ کشگ بیگا 'ھلو ھالو' کتگ۔ شعرءِ لھتے بند ھم دیگ بیتگ أنت۔ پدا 12 نکتواں بلوچی أرزش نز آرگ بیتگ أنت و گوں إے گـُشتِنا نبشتانک سرجم کنگ بیتگ کہ 'بے تاوانا بلوچ سیت نہ کنت'۔

تاکا لیٹینگا واجہ أبو جلالءِ نبشتانکے 'ھستیں سیاسی جاور و بلوچانی جھد' سرحالا شنگ إنت۔ إے نبشتانک گيشتر نواب أکبر شھباز بگٹیءِ شھادتءِ چپ چاگردا پر ترّیت۔ ألبت، مشرفءِ ھشت سالگیں سرکارءِ باروا إشاروے کنگ بیتگ۔ إے إشارہءِ تھا اُستاد و شاگردءِ پگلءِ قصہءِ مثال دیگ بیتگ کہ شاگرد باریگ باریگا پگلءِ دست وپادان بُرّ أنت و وھدے پگل بے دست و پاد بیت سُر إت نہ کنت۔ ألبت آ گشیت کہ إیشیءِ مانا إے نہ إنت کہ پگلءِ مارشت مُرتگ أنت، درداں مارگا نہ إنت۔ راستی إیش إنت کہ پہ وتی دردانی درشان کنگا پگلءِ وسیلہ پچگرگ بیتگ أنت۔ ھمے ڈولیں حال آ ملکءِ مردمانءِ گشگا إنت۔
پہ پنجابءَ چہ بلوچستانءِ نیمگا دیم داتگیں فوجیانی لاشانی قصہ دیگ بیتگ۔ قلات جرگہءِ قصہ ھم آرگ بیتگ۔ ماں راڈیو بلوچی إف إم –سویڈن نواب بگٹیءِ گپانی مثال دیگ بیتگ۔
بلوچستانءَ نوزدہ و نیم أرب روپیاءِ سرکاری لب و إے زر چے ڈولا وتی گچینی مردماں بھر بیت کن أنت، چمشانکے دیگ بیتگ۔ بلوچانی وت ماں وتی ناتپاکیا بلوچ و آوانی دشمن چے ڈولا گندگا بنت، گوں مثالاں ظاھر کتگ۔ لایق ذکرین مثال میر ھزار خان بچارانی‏ءِ سروکیا لیویز فورسءِ إنت۔ پدا آئءِ بچ میر جمعہ مریءِ وبستایٹ 'بلوچ یونٹی'ءِ مثال آتکگ کہ بلوچ سرمچارانی پلانگریا زیریت۔
ماں أمریکا جوڑ بیتگیں ھوربند 'فرینڈز آف بلوچستان'ءِ ذکر ھم ھست إنت۔ إے پھکیں جیڑہ گوں لھتے راستیاں ھنچوش دپ ماں دپ داتگ أنت کہ چہ نواب بگٹیءِ شھیدیءَ رند بلوچستانءِ جاوراں سرکچ ورگا بازیں شوھازکاراں کمک کت کنت۔

'جامءِ کتاب پیداک إنت'. إیشی شونکار راشد سیدءِ وتی نبشتانکے إنت۔ چہ مشرفءِ کتاب 'دی لائن آف فائر'ءَ بگر تانکہ بانک نرگس بلوچءِ کتاب ' دی ڈیت آف إے لاین'ءِ ذکر آتکگ و ثابت کتگ کہ ھر کس کتابے نبشتہ کنگا إنت، پمیشا جام محمد یوسف ھم پشت نہ کپگا إنت۔
آئیا درشاں کتگ کہ جام فوج و بلوچ سیاسی ٹولیانی توکی حالاں سھیگ إنت، امید اِنت بازیں راز تالان بنت۔ اگر کتابءِ تھا خبر إیمانداری سرا شنگ بہ بنت، گڈا اھمیت ئی باز بیت اِنت۔

عمر عثمان بلوچءِ 'جبینءِ آس روک إنت' نبشتانک باز سرپدی دنت۔ خاص ھما ندکار و ازمکارانی باروا کہ آواں نواب أکبر شھباز بگٹیءِ شھادتا رند پاکستان سرکار تھروز کتگ و وتی پڑاں کتگیں کارانی بروردا رستگیں سرکاری داد نہ زرتگ أنت و یا پدا سرکارءِ کٹـّا چگل داتگ أنت۔
چہ إے ندکاراں یکـّے زاھدہ حنا إنت کہ گشتگ ئی "چشیں واریں ملکےءِ دادا من ھدوک نہ آں کہ وتی باسکءِ پروشگا چست بیتگ"۔ پدا سعداللہ جان، بی بی نسیم زھرہءِ نام ھم دیگ بیتگ أنت کہ وتی داد إش نہ زرتگ أنت۔
واجہ صبا دشتیاریءِ نام، واجہ نادر قمبرانی، داکٹر ناگمان، ظفر علی ظفر، منظور بسملءِ نام داداں نہ زیروکیں ندکارانی لڑا گون أنت۔ بلوچی گشندہ واجہ عارف بلوچ ھم وتی دادا سرکاری واکانی دیما جنوکیں ھیروے پیشدارگ بیتگ۔
عارفءِ ناما گندگا رند منا یک کوھنیں گپے یاد آتک۔ من أگر رد مباں 2003ءَ عارف، نورخان و دگہ لھتے گشندہ مڈل إیسٹءَ یک زیملی دیوانے کنگا إتنت۔ إیشی آنلائن شنگ بیگا أت۔ لندنءَ نندوکیں من ھم گوشدارگا إتاں۔ عارف و نورخان مردمانءِ جُستاں پسّو دیگا إتنت۔ من چہ عارف جُست کت "شما پیسری بلوچ گشندوانی ڈولا پرچا راجی سوت نہ جن إنت۔ تا راجی مارشت ردوم بہ زیر أنت؟"
آئی پسّو دات "واجہ تو بلوچستانءَ نہ ئے، پمیشا راجی مارشتانی باروا فکر کنئے۔ إدا ھچ کس راجءِ فکرا نہ إنت"۔
آ سال دیریگیں سالے نہ أت کہ مارشت إے ڈولا إتنت۔ نوکی دوسال گوستگ أت کہ عارف بلوچءَ بلوچانی سرا زوراکی مار إتنت و چہ سرکارا رستگیں دادءِ پدی دیگا أبید پہ وت دگہ درے نہ دیست ئی۔
نبشتانکءِ توکا پشت کپتگیں ندکارانی نام آتکگ و چہ آوان گلـّہ کنگ بیتگ کہ پرچا آواں وتی داد سرکارا پدی نہ داتگ أنت! نبشتہ کارا خیال ظاھر کتگ کہ داداں پدی سرکارا دیگءِ سببا شاید سرکارا گـَرَز مہ بیت، بلے میان اُستمانی چاروک گند أنت کہ إے سرکار مردمانی دلاں چنچوک گِران إنت۔

تاکدیم 22ءَ منی دلپسندیں رنگ رَز واجہ شکراللہءِ تران أنت۔ إدا سچکانءَ گوں واجہءَ گند نندے کتگ۔ شکراللہءَ علمی و گچینی جُستانی پسّو جوانیا داتگ أنت و وانوکاں سرپدی داتگ کہ آئی چے ڈولا چہ یک نوکباھندیں رنگرزےءَ شتگ و نامداریءِ قلاتا سر بیتگ۔ آئیءِ اُستاد نامدارین کوّاس شاہ نواز خان بوتگ۔ ماں أمریکن آرٹس کونسلءَ آئیا رنگرزیءِ کورسے ھم دربرتگ۔ گوں وانوکاں واجہ شکراللہ‏ءَ وتی بچاروکی چوش کتگ "مں بندرا پسنیءِ نندوکیں مردمے آں۔ 1947ءَ سبزلءِ لوگا ودی بیتگاں۔ 10 کلاس چہ ھمودا دربرتگ، پدا کراچیءَ آتکگاں۔ چہ ھمدا بی إے پاس کتگ۔۔۔ چہ کسانیا رنگ رزی و نکش کشیءِ ھب بیتگ"۔
شکراللہءِ گشگ إنت کہ آئیا بازیں پاکستانی پیشداشتاں (نمائشان) بھر زرتگ۔ اودا درامداں آئیءِ رزتگیں ندارگ دوست بیتگ أنت۔ و بازیں دانـَگ شریں نھاداں بھا ھم بیتگ أنت۔ گرانبھاتریں ندارگ 20،000 روپیاءَ بھا بوتگ۔
نامداریں مردماں آئیءِ رزتگیں ندارگ زرتگ أنت۔ زیروکانی نیاما وزیر أعظم شوکت عزیرءِ جن ھم ھوار إنت۔ أمریکائی ریسٹورانٹ چئین 'KFC'ءَ ھم گوں آئیا سئے سالءِ قرارے بستہ بیتگ۔ إیشیءِ ردا شکراللہءِ أڈ کتگیں ندارگ ماں جھانءِ أواریں کنڈاں ھستيں رسٹورانٹاں درنجگ بیتگ أنت۔ پہ درور ماں ٹوکیو و مصرءَ KFCءِ یک یک رسٹورانٹےءَ آئیءِ رزتگیں ندارگ لچّتگ أنت۔
واجہ شکراللہءَ گشتگ کہ آئی وتی ندارگانی توکا گيشتر بلوچی رنگ پیش داریت۔ إے خبرا وانگا رند منی دلا خیال آتک کہ أگر آئیا پاکستانی رنگ پیش داشتین أنت، گڈا ألـّما مروچی آ شرّی سرا آپ لاپ أت۔ نیں باریں چنچو بلوچ میر و مالداراں آئیءِ ندارگ وتی دیوانجاھانی براہ کتگ أنت! إے جستءِ پسوا ھما وت بہ دی أنت۔ چہ واجہ شکراللہءِ گپاں ھچ زانتکاری دستا نہ کپت، پرچا کہ گندگا آئی وتی مردمانی گلـّہ کنگا واھوک نہ إنت۔
10 تاکدیمانی إے گند نند لایق وانگا إنت۔ شاید پہ لھتے کساں واناک مہ بیت پرچاکہ باز إنکریزی گال کامرز بیتگ أنت۔
إے آر دادءِ دو تاکدیمی آزمانک 'جنگل کجا نیما کپیت' وش نبیستگ۔ لایق وانگ إنت۔ أگر إے آزمانکءِ نام 'آس دوستیءِ آماچ' بہ بیتین أت شرتر أت۔ پرچا کہ إیشی یک آس دوستےءِ قصّہ إنت۔
منا گیڑا اِنت وھدے من نوکی بلوچی وانگ بندات کتگ أت، گڈا تاکبندانی تھا إے آر دادءِ شعراں چم پرکپت أنت۔ یک دگہ نامداریں بلوچے آخر داد ھم ھست أت، پمیشا من ھر وھد إے آر دادءِ نام دیستگ أت، گڈا آخردادءِ ترانگا کپتگ إتاں۔

داکٹر ناگمانءِ نام پہ من نوکینے نہ إنت۔ منی خیالا ما یکـّیں دئورا بلوچی نبیسگ بندات کتگ۔ آ دگہ گپے کہ من یک نزاتکار و کاھلیں مردمے آں کہ دریں ملکاں کپتگاں، روچ در روچ وتی بلوچیءَ شموشگایاں، و داکٹر ناگمان بلوچی زبانءِ ترپوکیں إستارے جؤڑ بیتگ و جند ئی یک کوّاسیں وانندوے إنت۔
نیں ناگمانءِ نبشتانک وانت۔ نزاناں پرچا گشيگا من إے نبشتانک ساریا وانتگ۔ چؤ بیت ھم کنت، أگر دگہ جاھے شنگ بیتگ۔ سچکانءَ وا أولی بر إنت کہ من گندگایاں۔
'ھست أت یک زبانے' سرحالءِ سرا إے نبشتانکا بلوچانی نادلگوشیءِ نیمگا چمشانک دیگ بیتگ اَنت۔ و چہ بلوچاں دستبندی کتگ کہ وتی زبانءِ رکـینگا بہ تکش أنت۔ ھمے ڈولیں یک نبشتانکے واجہ داکٹر بدل خانءَ ھم 1990 دھرا نبشتہ کتگ أت۔ و ھمے ترس ظاھر کتگ أت کہ أگر بلوجاں وتی زبانءِ نیمگا دلگوش گوَر نہ کت، گڈا آوانی زبانءِ نام یوکا تاریخءِ تاکدیماں پشت کپیت۔

حنیف شریفءِ آجوئیءِ روچ من ساریا وانتگ أت۔ باز جوانیں و سادویں راھبندےءَ داکٹر حنیف شریف چہ وتی دستگیریا بہ گر تا پچیں جیلا روگءِ حال داتگ۔ إے نبشتاکءِ سرحال پشتو زبانءِ گالبندے إنت۔ "باران وریگے" بزاں ھؤر بیگا إنت۔ إے نبشتانکءِ ھر گال و جملہ لایق وانگ إنت، و یکیں رندا وانگا سرجمیں خبر دلا نکش بنت۔

دیمتری تاکان لھتے شعر أنت۔ من شاعری باروا باز گشت نہ کناں ألبت چہ ھمے شعراں یکـّے محمد روابند نبشتہ کتگ کہ إیشیءِ أولی بند إنت:
کورءِ کرّےءَ نشتگ و ھینّار إنت چیا
بزگین کیئپُک چہ منا سیاہ مار إنت چیا
منی خیالا إے بندءِ دومی ردا گال "چہ" باید "پہ" بہ بیتین أت۔ ھمے شعرءِ گڈسرا نبشتہ إنت کہ إیشی نواب بگٹیءِ ناما نبشتہ کنگ بیتگ۔ ألبت منا ھچ چشیں گپے دستا نہ کپت کہ نوابءِ کارانی یا آئیءِ ستاءَ بہ بیت۔ سبب ھمے بیت کنت کہ من شعراں سرکچ وارت نہ کناں۔
اُستاد عبدالمجید گوادری و إسماعیل تابانءِ دراجکشیں شعر ألـّما شرتریں وڑےءَ شھید أعظم نواب أکبر بگٹیءِ شھادت و چہ آئی رند چست بیتگیں جاوراں پیش دارگا أنت۔
پشت کپتگین شعرانی تھا فرید فراقءِ لچّہ " بلوچستان"ءِ وانگءِ درگتا منا خیال آتک کہ ماسٹر گوادریءِ 'ما چکین بلوچانی' باید مٹـّینگ بہ بیت و ھمے وڑین شعرے آئیءِ بدلا زیرگ بہ بیت۔ پرچا کہ 'ما چکـّین بلوچانی'‏ءِ تھا ترندیں و روایتی گالبند باز مان أنت۔
نوکیں دئورا مردم نہ لوٹ أنت کہ آوانی ترسا زمین بہ لرزیت۔ نیں مردم پہ وتی زمینءَ قربان بیگا واھوک أنت۔ آواں گون زمینءَ مِھر بیتگ۔ نے کہ نیں قلاتانی جکسینگءِ دئور إنت۔

أداکار و کمنٹئٹر نذیر أحمد فدائیءِ بیرانی سرا یاسین مجروحءِ نبشتانک سادہ و واناک إنت۔ من حیراں بیتاں کہ إنچو بلوچی شعری بندانءِ بیگا پد ھم واجہ مجروحءَ وتی مارشت اردو شعرانی بندان درشان کتگ أنت۔ نہ زاناں باریں منی ڈولا آئی شعر سرپد نہ بیت یا اردو شعرانی دوستی ئی باز ھست!

حاکمیءِ کرسی واجہ سلیم ھمرازءَ وش رجانک کتگ۔ وشیں قصوے إنت۔ منا دوست بوت۔ چہ إیشی پیسر منصورءِ داستان 'أنا ألحق' سرحالا شنگ بیتگ، من وانت۔ لھتے کسانیں أدبی ردی ودی أنت۔ چوش کہ دیم پہ پاھوا برگءِ گپ بیگا إنت، پدا سرا گڈگءِ خبر بیگا إنت۔ پاھوءِ مانا لوپ دیگ إنت۔ سرا گڈگ دگہ گپے اِنت۔ ألبت دویں راھبند مرگءِ سزاءَ کارمرز بی اَنت۔

خلاصہ: سچکان بلوچی تاکبندانی تھا شرتریں ماھتاک أگر گشگ بہ بیت، گڈا گوں ماھتاک بلوچی إنصاف نہ بیت، ألبت إیشیءِ شونکار گندگا شنگکاریءِ تک و پھناداں سرپدتر إنت و گوں کموکیں دلگوشداریءَ آ سچکانءَ شرتریں تاکبند جوڑ کت کنت۔ سچکان أگر وانگ مہ بیت، گڈا بہ زان إت کہ چہ بلوچستانءِ بازیں جاوراں سرپدی گوں ضرورتاں ھمرد نہ رسیت۔ پمیشا أگر بہ گشاں کہ سچکانءَ وانگ ھژدری (ضروری) إنت، رد نہ بی آں۔

بلوچ وبلوچی زندگ، و بلوچستان آباد بات۔

ستار بلوچ، واحد قمبر و رحمت اللہ شوھازءِ سرا جتگین کئس خلاص

بلوچ بندیگ ماسٹر ستار بلوچ، واحد قمبر و رحمت اللہ شوھازءِ سرا ثبت کتگین ٹرورزم کئس سرکاری وکیلان ثابت کت نہ کت۔ إیشیءِ سببا چه قاضیءِ نیمگا کئس دیر کنگ بیت.

سئین بلوچانءِ سرا ذمواری لڈ ّگ بیتگ کہ آوان زعمران دمگا دسمبر 2004ءَ فوجی قافلوےءِ سرا حملہ کتگ کہ إیشیءِ سببا لھتے فوجی کشگ بیتگ أنت۔

چہ فوجیانءِ کشگ بیگا رند ماسٹر ستار بلوچ دسمبر 2005ءَ دیم پہ تربت روگءِ درگتا پاکستانی چاریگان دستگیر کتگ أت۔ نزیک سئے ماھان لٹ کٹ کنگا رند آئی ٹپیین حالتا مان تربت رسینگ بیتگ أت۔

روچتاک توارا شنگ بیتگین حالءِ ردا واحد قمبر مارچ 2007ءَ چہ تمپ دستگیر بیتگ۔ بازین ماھان لٹ کٹانءِ چیرا بیگا رند لھتے ماہ پیئسر چاریگان آ ظاھر کتگ۔

پہ واحد قمبرءِ رکـّینگا تا دراجکشین وھدےءَ آئیءِ کنبءِ مردمان مان پرئس کبلانءِ دیما شـَد کـَشی کتگ و ظاھری داتگ۔ واحد قمبر شھیدین داکٹر خالد بلوچءِ برات إنت۔

رحمت اللہ شوھاز ھم چہ تربتءَ دستگیر بیتگ أت و تا بازین ماھان لٹانءِ چيرا بیگا رند چاریگان ظاھر کتگ أت۔

چہ سئین بلوچ جھدکارانءِ چکـّا کئسانءِ دیر بیگا بلوچ راستیءِ سوبینی لیکگا أنت۔

روچتاک توارءَ شنگ بیتگین حالا نہ داتگ کہ بارین إیشانءِ سرا ثبت بیتگین إے گڈی کئس إنت یا أنگت دگہ کئس پشت کپتگ أنت۔

باز بران ھنچوش إبیت کہ مردم چہ یک کئسےءَ آزاد إبنت، بلے پولیس آوان بندیگجاھا تناوھدا داریت کہ سرجمین کئسانءِ جیڑہ حلء نہ بیت۔

أنگت دگه بازین بلوچ ھمے ڈولین وتگڑین ڈوبوان پاکستانی چاریگانءِ دستا مان چيئرین جاھان بندیگ أنت۔
۔

داتگین عکسا ماسٹر ستار وتی ٹپـّان پیش دارگا إنت و کسانین عکسا مردمان دستا کپتگ آئیا پہ داکٹرےءَ برگا أنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

جنداللہءِ حملوا 45 کس مرتگ، 100 ٹپّيگ أنت۔ إیرانی سفارتکار

مشرقی بلوچستانءِ روچتاک إنتخاب شنگ بیتگین حالءِ ردا جنداللہءِ وتکش حملہءِ سببا تنے وھدی 45 فوجی یا پاسدار کشگ بیتگ أنت۔ إنتخابءِ حالکارا مان کوئٹہ چہ إیرانءِ چیر دستین سفارتکار محمد علی أشدالی حال رستگ کہ 45 مرتگین مردمانءِ کشا کم گيئش دگه صد کس ٹپّيگ بیتگ أنت۔

۔

تنے وھدی إیرانءِ سرکاری و غیر سرکاری حالجاھان راستی چير دیگ بیتگ۔ آوان مرتگین مردمانءِ حساب گيئشا چہ گيئشتر 6 کس ظاھر کتگ أنت و ٹپّيگ 20 کس۔

Rights reserved by www.balochinews.com

جنداللہءِ حملوا تنے وھدی شش پاسدار مرتگ 20 ٹپـّی أنت

تابناک آنلائن شنگ بیتگین نوکترین حالا نبشتہ إنت کہ سراوانءِ تها إیرانءِ فوجی بنجاہءِ سرا وتکش حملہءِ سببا تنے وھدی شش فوجی کشگ و 20 کس ٹپّيگ أنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

جنداللہءِ وتکش حملہءَ بازین إیرانی کماندار کشگ بوت

جنداللہءَ وتی بیانےءَ داتگ کہ دوشنبہ 29 دسمبر 08 ھمدپ گون 9 دی 1387ءَ شھرستان سراوانءِ فوجی بنجاہءِ سرا آوان یک وتکش حملوے کتگ کہ إیشیءِ سببا بازین فوجی کشگ بوتگ أنت۔ وتکش حملہ کنوک جنداللہءِ سروک عبدالمالک ریگیءِ برات عبدالغفور ریگی بوتگ۔

فارسی حالجاہ 'تابناک' نبشتہ کتگ کہ وتکش حملہ دو کسان کتگ و آوان دو گاڑی گون بوتگ۔ تابناک دیمترا نبشتہ کتگ کہ دوئین گاڑی فوجیانءِ مُچّیءِ تھا پُترتگ أنت کہ إیشانءِ سببا دوئین گاڑیانءِ ڈرائور و بازین فوجی کشگ بوتگ أنت۔

جنداللہ وتی بیانا داتگ کہ إے حملہءِ وھدا فوجیانءِ ھفتگی پریڈ بیگا بوتگ و سرجمین أفسر ھم ھمودا بوتگ أنت۔ جنداللہ نبشتہ کتگ کہ ویڈیو ھمے زیتان میان اُستمانی حالجاھان شنگ إبیت۔

.

پھرہ شنگ بیتگین جنداللہءِ بیانا آتکگ کہ تراکینگءِ وھدا گاڑیءِ سرا 2000 کیلوگرامءِ کچّا شورہ مان بوتگ۔ إیشانءِ تراکـینگءِ سببا فوجی بُنجاہءِ ماڑی سرجمیا تباہ بوتگ۔ جنداللہ أندازہ جتگ کہ نزیک 150 فوجی و یا پولیس گشگ بوتگ أنت۔

.

إے وتکش حملہ بلوچستانءِ ناما مان تاریخءِ أولی وتکش حملہ إنت۔ جنداللہءِ بیان إنت کہ إیرانی واکانءِ دستا عظیم آباد زابلءِ دینی مدرسہءِ پرؤشگءِ جوابا إے حملہ کنگ بوتگ۔ بیان پیئش داریت کہ حملہءِ پشتا مذھبی رنگ تا زوراکین حدّےءَ ھؤر إنت۔

.

چہ زاھدان گچین بیتگین إیرانی پارلمنٹءِ باسک داکٹر حسين علی شهرياریءِ گشگءِ ردا إیرانءِ صدر أحمدی نژاد ھمے ھفتگءِ گڈسرا بلوچستانءِ ترّ تابا رَوَگی إنت۔

۔

چہ إے حملوا رند بیت کنت کہ أحمدی نژاد وتی ترّ تابءِ إرادوا أنگار بہ کنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

چاکرءِ مچ- آزمانک: ولید گربنی

دلگوش: إے آزمانک 1990ءِ دھرا ماھتاک بلوچی لبزانکءَ شنگ بیتگ۔

۔

دو ڈگارانءِ نیامجیا پہ چیئری ڈگارا جُوے روگا أت۔ ڈگارانءِ بندءِ پراھی سئے بچیل إتنت و جو یک بچیلے پراہ أت۔ یک روچے چہ ھمے دوئین ڈگاران یکـّےءِ واھند چاکرءَ وتی ڈگارءِ بند جوءِ نیمگا یک بچیلےءَ کچّا بُرّ إت و جو ئی وتی ڈگارءِ نیمگا کِنزینت۔ پدا جوءِ أولی جاھا مچّے کشت ئی۔
چہ إیشی دومی ڈگارءِ واھند جلال زھر گپت۔ پہ چیا کہ مزن بیگءِ وھدا مچّءِ لٹان آئیءِ ڈگار ساھگ کت أت۔ راھبند إیش أت کہ ھر کس دَھلے بہ کشیت، گڈا وتی ڈگارءِ تھا ھنچین جاھے بہ کشیت کہ إيشی کشءِ ڈگارا ساچان مہ کنت۔
چاکر راھبند پادلپاش کتگ أت و جلالءِ دیما دلیل دیگا أت کہ آئی بدلیا جو وتی ڈگارءِ نیمگا کنزینتگ۔ چاکر شموشتگ أت کہ جوا کنزینگءِ حق آئیا نہ بیتگ۔
جلال و چاکرءِ أڑا آوانءِ سر پہ شریعتا رسینت۔ مولوی آتک، مچّءِ جاہ ئی چار إت و چاکرءِ حقـّا فیصلہ دات۔ جلال فیصلہءِ منـّگا ساڑی نہ بیت۔ وتی دلءِ تھا چاکر و مولوی ئی یک یک زائے دات أنت و دیم پہ دادگاھا شـُت۔ وکیلے گپت ئی و چاکرءِ خلافا کئس ئی ثبت کت۔

دادگاھا روگ و آيگا دوئینان سالے پرگوست۔ آخر سرا چہ دادگاھا قاضییے آتک، مچّ ئی چار إت۔ رندا درّائینت ئی کہ بے راھی کشگ بیتگ، باید گوَجَگ بہ بیت و جو پدا وتی أولی جاھا کـَشـّگ بہ بیت۔ چہ إے فیصلوا جلال وا راضی بیت، بلے چاکر ناوش بیت۔ ألبت قاضیءِ فرمانا نہ منـّگءِ مانا بندیگی أت۔ پمشا أبید چہ مچّءِ گوَجَگا دگہ درے پشت نہ کپت۔
قاضیءِ فیصلہءِ حال مولویءَ رست، آ سک زھر گپت۔ آئی گشت " إے مشکی دُمب وانوکین شیعه ھنچؤ گمراہ أنت کہ إیشانءِ عالمانءِ عزت ھم گور نہ إنت"۔
چہ إیشی پد مولوی مان ھر دیوانا دادگاہ و قاضیانءِ خلافا واعظا لگ ّ إت۔ قاضی کہ مولویءِ کاران سھیگ بیت، گڈا پہ مولویءِ دستگیر کنگا پولیس ئی دیم دات أنت۔ پولیسان چہ مولوی آئی کتگین خبرانءِ باروا جُست کت۔ عالمےءِ دستا ردی بیت کنت، بلے دروغ بندگ نہ بیتگینے أت۔ پمشا مولویءَ قاضیءِ خلافا کتگین وتی سرجمین گپ منّت أنت۔ پولیسا دادگاہ، قاضی و ملکءِ قانونءِ خلافا پروپگنڈا کنگءِ ڈوبوا مولوی دستگير کت۔ قاضیا آئی پہ شش ماھا بندیگجاھا راہ دات۔

گونڈین خبرےءِ سرا مولویءِ بندیگ کنگءِ خبر دمگءِ پھکین عالمان وتی توھین لیک إت۔ پھکان شئور بست کہ سرکارءِ إے سنـّی دشمنین کارپدءِ خلافا شھرستانءِ بندیگجاہءِ دیما ظاھری دے أنت۔ آیوکین جمعہءَ دمگءِ سرجمین ملا و دیندار شھرستانءِ مزنترین مسیتا سرجم بیت أنت۔ نمازا پد صدان کسءِ ٹولییے نعرہ جنان دیم پہ بندیگجاھا رھیج گپت۔
چہ سرکارءِ نیمگا باز سلحبندین پولیس و فوجی بندیگجاہءِ چپّ چاگردا ساڑی اوشتاتگ إتنت۔
عالمانءِ سروکیا مردمانءِ ٹولی بندیگجاہءِ دپا سر بیت۔ پولیسءِ سروکا چہ آوان شنگ شانگ بیگءِ لوٹ کت، بلے مولوییانءِ گشتانک و نعروان مردم سک جوش داتگ إتنت۔ ٹولیءِ ھر کس پہ پولیس و فوجءِ سپاھییانءِ إیربَرَگا اوشتاتگ أت۔
گون 'أللہ أکبر' نعروا مردمان دیم پہ بندیگجاہءِ دروازگا بیڑ بُرت۔ پولیسءِ سروکا دیست کہ إیشان بیڑگا دروازگ پرؤشت۔ حکم ئی دات کہ ھیژار بند إت؛ بہ جن إت، بہ گر إت؛ ھچ کسا پہ تچگا مہ ھلّ إت۔
ٹھک ٹیک، کروھپ کراپ رست أنت۔ بازین کسے ٹپـّی بیت۔ لھتے گرگ بیت أنت دگہ بازینے تچگا سوبین بیت۔ سیزدہ کس مُرت أنت۔ بزان سیزدہ جنین جنوزام بیت أنت و آوانءِ بے حسابین چک چورہ بیت أنت۔
آوان کہ تتگ إنت و وتی ساہ إش لوگان رسینت۔ شپا پولیسا گپت أنت۔ إیمنیا خراب کنگ، پولیس و سرکاری بنجاھان تاوانبار کنگءِ ڈوبوان بندیگجاھا دئور دیگ بیت أنت۔

آنگو چاکر قاضیءِ فیصلہءِ ردا وتی مچ گوتکگ و جُو پدا پیسری جاھا کـَشِـَتگ أت۔ ألبت إے چست إیرءِ سببا جلال و آئیءِ نیاما دلچلـّی وتی جاھا پشت کپتگ أت۔ ھمے دلچلـّیءِ سببا جلالءِ بچ شھمیر و چاکرءِ جَنِک شرّو سون بَرات بیتگ إتنت۔ آوانءِ نیاما أڑ کـُڑا نوکین شاخے جتگ أت۔ نین جیڑہ شرّوءِ جھازے أت۔ آئیءِ قبضا شھمیرءِ مالءِ سئے ونڈ نبشتہ أت۔ چہ سون بَراتیا رند چاکر قبضا نبشتوین مالا لوٹوک أت۔ ألبت جلال گشگا أت کہ جیڑہءِ تخم چاکر رتکگ أنت و ھمے چکـّانءِ سون براتیءِ سبب بیتگ۔ پمشا شرّوءَ ھچ جھاز دیگا جلال ساڑی نہ أت؛ أنگہ لوٹگا أت کہ قبض آئیا دیگ بہ بیت تا دگہ حساب کتابے پشت مہ کپیت۔

میتگءِ کھداءَ دیست کہ إے چکّ تانا مرد پہ خون کؤشا رسگا أنت، پمشا وتی پادا ماندیگ آئی ضروری لیک أت۔ إے درگتا یک روچے کھداءَ میتگءِ کماش و سروکانءِ دیوانے سرجم کت۔ چاکر و جلال وتی دلانءِ درد مردمانءِ دیما درشان کت أنت۔
گپانءِ إشکنگا پد کھداءَ سرجمین کماش یک پہ یکـّا جُست کت أنت۔ پھکانءِ سوجانءِ ردا آئی دیوانءِ دیما درشان کت "چاکر چہ بُنگيجا بگر تنے وھدی إے أڑانءِ سبب إنت۔ ھرچے کہ بیتگ؛ آ شت أنت، بلے نین چاکر باید بے شرع و قاضی وتی جنکءِ قبضا جلالءِ دستا بہ دات۔ تا آئیءِ روک کتگین آس جنبورتر مہ بیت۔
ألبت یک جنین آدمےءَ بے مال و ملکتا چہ گسا در کنگ بلوچانءِ رواج نہ إنت، پمشا جلال چہ وتی چک شھمیرءِ نیمگا گون چاکرءِ ڈگارا ھمبندین زمینا شرّوءَ بہ دات"۔
چاکرءَ دیست کہ آئیا وتی أڑءِ چارک رسگا إنت۔ پمشا بے گيئشترین چست إیرا فیصلہ ئی سر چمان قبول کت۔ ألبت جلال گشت "تناوھدی منی درستین چک مزن نہ بنت، من ھچ حالتا وتی زمینان بھر بانک نہ کنان۔ تورین منی پت چہ قبرا در بہ بیت و بہ یئت۔ رندا کہ درستین چکـّانءِ رضاءَ من زمینان سرء چکّ کنان، گڈا شھمیر وتی ونڈءِ واھند وت إبیت۔ ھرکسا دات ئی بہ دات"۔
چاکر صبر نہ کت کہ کھدا چیزے بہ گشیت، پہ زھرگنکـّی گشت ئی "أگر تو کھداءِ سوجا نہ زیرئے، گڈا من ھم ھما دادگاہ و قاضی دیستگ أنت کہ تو منی خلافا آرتگ إتنت"۔
جلال ھم پہ ترندی جواب دات " آ تو و آ قاضی! من تئی راہ نہ داشتگ"۔
کھداءَ گشت "ما کماشانءِ کار أت کہ شمئے نیاما براتی صحلے بہ کنائینین۔ شما کہ ھما کن إت، شمئے دل؛ مارا چدا پد گون شما کار نیست، شما بہ زان إت و شمئے جیڑه"۔ گون ھمے گپا دیوان پروشت۔

دومی روچا صحبا ماھلـّہ چہ بُگز و کینگا پرّ چاکرءَ شرّوءِ قبض زرت، و دیم پہ دادگاھا رھادگ گپت۔ سبارگءِ وھدا اودا سر بیگا رند پہ دمءِ سارینگا رسٹورانٹےءَ شت و وراکا رند چاھے لوٹ إت ئی، و پدا فکرا لگّ إت۔ "إے قاضی و کورٹ ھما أولی أنت۔ أگر فیصلوے بہ دے أنت؛ ھما پیمینے إبیت، إنچو راھا آتکگان، شرتر نہ إنت وتی ٹکّءِ سروک سردار جنگیءَ کہ لوگ ئی ھم ھمدان إنت؛ بہ گندان! چہ آئی کمکءِ امید گيئشتر إنت"۔
پہ ھمے امیدا دیم پہ سردارءِ دربارا راھی بیت۔ اودا درباریانءِ کمـّی نہ أت۔ چہ چاکر پیسر بیستے کس أوارین جیڑوانءِ سرا سردارءِ سوجانءِ ودارا إتنت۔ یک یک و دو دوءَ گندگا رند چاکرءِ باریگ آتک۔ چاکرءَ وتی سرا گوَستگین ظلمءِ داستان بیان کت۔ پدا قبض ئی سردارا دات۔
سردار جنگی گشت "چاکر! منی سلامتیا ھچ کس تئی جنکءِ جھازا وارت نہ کنت۔ نون مسئلہ منی دستا إنت و من جلالءِ پیمین ھزاران کس چؤ شـَتـَنگا تچک کتگ أنت۔ تو بدار إنشپی من لھتے مردم ترا ھمراہ کنان، آ وت زان أنت کہ چے بہ کن أنت!"
شپا شام ورگا رند چاکر گون سردارءِ ھمراہ کتگین مردمان راھی بیت۔ اودا شت أنت۔ گاڑی إش چاکرءِ لوگءِ دپا اوشتارینت۔ یک یک داسے زرت إش و دیم پہ ڈگاران شت أنت۔

بامگاھا مدامی پیما جلال دزماز گپت و پہ نمازا ڈگارءِ سرا شت، تا ھمودا بندءِ سرا چادرا چیئر بہ گیجیت و نماز بہ وانیت۔ پدا رسگا ڈگارا چارگے بہ دات۔ اودا گندیت ڈگارءِ ھجگین کشار ڈلگ بیتگ و تتار إنت۔
"أے ألّما چاکر تئی کار إنت، بلے بدار کہ من ھم تئی بھرا دیان"۔ زھرا زھر گون وت گشت و دیم پہ وتی لوگا گـُشاد گـُشاد رھادگ بیت۔
لوگا شھمیر ئی وتی ھمراہ کت و دیم پہ چاکرءِ لوگا شت أنت۔ اودا گند أنت کہ چاکر گون دگہ چار کسان بانءِ سریکـّا نشتگ و چاہ ورگا أنت۔
"چاکر نون پہ تو زندگی حرام إنت"۔ گون ھمے بیھارا کلاشنکوفانءِ دیم إش گون پنچین کسان کت"۔

Rights reserved by www.balochinews.com

مغربی بلوچستان: یکـّے کشگ و یازدہ دستگیر بوت۔

أچ سیمسرا إسمنگلرءِ ناما 11 کس دستگیر

بلوچی راڈيو إيف أم -سوييڈن حال شنگ کت کھ پنچ دي ماہ 19 ھزارليتربنزين وگازيل پيشنءِ دمگا مرزا گوازیبگءِ درگتا أچ إسمگلراں گرگ بوت.

إے باروا نگوروجکيگورءِ مرزی ھنگءِ مسترا گوں سرکاری حال رسانیا وتي گپانءِ تھا درشان کت کھ مئے ماموران 24 کلاکءِ تھا کستگ وپيشن دمگءِ نياما بازيں ليتربنزين وگازيل أچ أسمنگلراں گپتگ.

براتعلی شکاری إے بابتا ھم تران کت کھ مئے ماموران مرزا وتی گشتءِ دورانا يازدہ نفر دستگيرکتگ و أچ آوان دانگے وتاس، يک کامپوتر،ھفت إيرانی وخارجی سیم کارڈ، ودودستگاہ آپی پمپ ضبط کتگ أنت. و پھ گيشتريں پٹ پولا دادگاها راھی کتگ أنت۔

پدا أچ مظلومےءِ ھوناں بلوچستانءِ ڈگارسھربوت۔

بلوچي راڈيوا حال شنگ بوت کھ 5 دي ماها واش شھر تھا جلال ريگی فرزند علم بيگ نامین مردمے إيرانءِ فوجيا‏نءِ دستا کشگ بوت۔

إے بلوچءِ کوش یک دگہ مثالے إنت کہ پھ زوراکین رژيما بلوچ راجا ھچ پيمں أرزش نيست إنت۔ وبلوچانءِ خونءِ ريچگا ھچ رحم نه وارت.

إے باروا سرکاری سايت "حال رسانی فارس" چؤ شنگ کت کھ سلطان سھرابی گوں حالرسانیا وتی گپانءِ تھا گشتگ کھ إے مرد ماموران یک درگيرییے تھا کشتگ.

آئی گیئش کتگ که جلال ريگی إے دمگا بدنامین شرورے بوتگ. أچ سال 73 بگرتا ھنوگيں وھدا بازيں سل کاريانءِ تھا دست ئی مان بيتگ. إیشیءِ سلکایان قتل، دزي و راہ بندی هور بیتگ أنت.

/

استمانءِ حال رسان
سرمچار
27/12/2008
Source: BPP

بلوچستان ببلوگرافی کتابءِ دیمدرائی دیوان

چہ سید ظھور شاہ ھاشمی رئفرنس لائبرریءِ نیمگا داکٹر حمید بلوچءِ کتاب 'بلوچستان ببلوگرافی'ءِ دیمدرائی ویڈیوءِ گچینی بھر

۔

أولی ٹـکـّر

۔

دومی ٹکـّر

شھید میر بالاچءِ أولی سالروچءِ درگتا کراچیءَ رالی۔ چمشانک: ولید گربنی

کراچیءَ زمانگا بلوچانءِ باز رالی دراتکگ أنت۔ یکـّے چہ ھمشان کہ یادگاری رالی گشگ بیت کنت 1980ءِ دھرا بلوچ إتحادءِ نیمگا سرجم کنگ بیتگ و ھزاران بلوچ گاڑیانءِ سرا سند أسمبلیءِ دیما پہ ظاھری دیگا شتگ أنت۔
آ رالی سرا تیر و ارس ریچی گئس سرکاری واکان گوارینتگ۔ إیشیءِ جوابا بلوچ پہ تچگا مجبور بیتگ أنت۔ ألبت تچگءِ درگتا بازین بلوچ ورنایان وتی چپل پولیسءِ سرا جتگ أنت۔ دومی روچا کراچیءِ روچتاکان بلوچانءِ چپلانءِ عکس شنگ کتگ أنت و گشتگ کہ بلوچان وتی چپل رَنبیتگ أنت و تتکگ أنت۔ یکـّےءَ ھم إے راستی شنگ نہ کتگ کہ بلوچان ھچ ڈولین سلاح گون نہ بیگءِ سببا وتی چپل پولیسءِ سرا جتگ أنت۔

وتی هنوگین سفرا کراچیءَ نندگءِِ دورانا من تنے وھدی یک جلسوے دیستگ أت۔ جار پرّینگ بیت کہ شھید میر بالاچ مریءِ أولی سالروچءِ درگتا مان کراچی رالییے در کنگ بیگا إنت۔ رالی چہ 'نواب بگٹی چار راہ (ھشت چوک) بندات إبیت و پدا ھمودا آسر إبیت۔ من جھد کت کہ بہ روان قوم پرستانءِ یک رالییے گندگ ھم پہ من کوھنین یادانءِ تازہ کنگءِ شرّین درے أت۔ ألبت ضروری کارے کپت و من چاکیواڑہءَ مھتل بیتان۔

ھمدا ما وتی کارا دلگؤش إتنت کہ منا مردمانءِ کوکـّارے گوشان کپت؛ "فوجیون کا قبرستان! بلوچستان! بلوچستان!" کوکـّار گشگا أت۔ من وتا داشت نہ کت۔ چہ دیوانا چست بیتان و چہ دریگا چم شانک دات أنت۔ گندان 'بزنجو' چؤکءِ گورا 'میوہ شاہ روڈ' سرا بلوچ ورنا و کماشانءِ یک صد کسی ٹولییےءَ بلوچستانءِ سبز، سُھر و نیلین بیرک و میربالاچ مریءِ عکس گون أنت و دیم پہ نواب بگٹی چار راھا راھی أنت۔

نعروانءِ إشکنگا من گل بیتان۔ بلے مردم دیست أنت دل پدرد بیت۔ أفسوز کت کہ بلوچانءِ دگہ یک مچّيیے من دیست، بلے مردمان حساب دلپروشین حسابےءَ کم أت۔

دومی روچا روچتاک توارءَ من وانت۔ نبشتہ أت کہ آزاد بلوچستانءِ نعروان لیاری جکـسینت! شھید بالاچءِ روچءِ درگتا ھزاران بلوچانءِ رالی۔۔۔ گون إے حالءِ وانگا منی دل شاد بیت۔ خیال آتک کہ یکـّے ھما زمانگ بیتگ کہ ھزاران بلوچانءِ دو ھمنچوک چپل بلوچ دشمنین پاکستانی میڈیاءَ دگه رنگے داتگ أنت و بلوچان بدنام کنگءِ جھد إش کتگ۔ یک روچے مرچی إنت کہ بلوچان وتا میڈیا ھست و بلوچانءِ کسانین جھدا آسمانءَ سر کت کن أنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

بلوچستانءَ بے روزگاری تا إے ھدا باز إنت

حالرسانی تپتانءَ أچ زاھدان حال شنک کت کھ بے کاریءِ وباء بلوچستانءَ روچ در روچ گيش بوگا إنت وايرانءِ سرکار إے باروا ھچ دابيں توجیل نه کنگا إنت.

سِلکاری، ترياک وديگھ إنسان کشيں وسايل سک باز إنت، ألبت ورگی وسايل کم إنت. بے کاریءِ وباءَ بلوچستانءِ ھرشھر،بازار و دمگ وتی آماچ کتگ.

پھرہ (إيرانشھر) ھما بازار بوتگ وتی شوک شانا بے مٹ بوتگ، ھنوں دکاندار وتی دکانان بیگاهءِ کلاک ششءَ بند کن أنت ولوگاں رو أنت. پرچا کھ شھرءِ تھا ھچ أمن أمان نيست إنت۔ سرکار لوٹيت کھ ھمے پيما بلوچ راج بزگ، وار وتنگدست به بیت۔

اُستمانءِھال رسان
سرمچار
26/12/2008

Source: www.orstomaan.org

27 دسمبر 08ءَ شنگ بیتگین مشرقی بلوچسانءِ خاصین حال

شیعہ دشمن عالم بلوچستانءَ شُت نہ کنت

مشرقی بلوچستانءِ سرکاری واکان ھمساھگین صوبہ سندءَ جاہ منندین شیعہ دشمن ملا و سپاہ صحابہ پاکستانءِ باسک علامہ شیر علیءِ سرا بلوچستانءَ روگءِ بندش جت۔
روچتاک إنتخابءِ ردا سرکاری واکانءِ حکم نامہءَ آتکگ کہ علامہ تا ھشت روچ کہ محرمءِ چست إیر بیگا أنت بلوچستانءَ پُتـِرَگا ھِلّگ مہ بیت۔

بلوچستان یونیورسٹیءِ زر فوجی چانسلر گل آغا وارتگ أنت- پجار

بی إس او بچار وتی بیانےءَ داتگ کہ بلوچستان یورنیورسٹیءِ مالی مشکلانءِ ذموار پییسری چانسلر بریگڈیر گل آغا إنت۔ پرچا کہ آئی وتی دئورا یونیورسٹیءِ زر بے حساب کتابا زرتگ و چیرزیر کتگ أنت۔

نشنل پارٹیءِ سروک واجہ عبدالمالک بلوچ وتی بیانا گشتگ کہ مرکزی سرکارا بلوچستان یونیورسٹیءَ داتگین خرچ کم کتگ أنت۔ إیشی یونیورسٹیءَ بند کنگءِ پندلے إنت۔ بلوچستانءَ وانگ و زانگءِ سرا گيئشتر سرمایہ جنگ و پیسری سرکارانءِ ناإنصافیانءِ تاوان پُر کنگءِ بدلا یونیورسٹیءِ خرچ کم کنگ بیتگ أنت۔ إے کارپد ظاھر کنت کہ سرکار بلوچستان دشمنی کنگا إنت۔
عبدالمالک بیھار داتگ کہ أگر رسگا بلوچستان یونیورسٹیءَ ضروری خرچ دیگ نہ بیت أنت گڈا آ أحتجاج کن إنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

سوگند۔ آزمانک: ولید گربنی

دومی بھر و گڈی بھر
داکٹرا نرس سوج دات کہ رھولءَ ھر دو کلاکا چہ دردان آرام دیگءِ سیچنے بہ جنت۔ نرسا ھمے سوج رندگری کت۔ دومی بامگاھا أنگت فجرءِ بانک نہ بیتگ أت کہ رھول گون وتی نازرکین اُمیدان دنیا یلہ کت۔ شھسوار وتی سر و گوشان جت و گیریئت۔
نرسےءَ شھرءِ إمامء جمعہ کہ سرکارءِ نندارینتگین درامد و شیعہ ملایے أت، ٹلفن جت۔ دیر نہ گوَست کہ ملاءَ وتا رسینت۔ بنگالی داکٹرءِ ڈولا بلوچی بَلد أت۔ پہ شھسوارءِ سھڑینگا گشت ئی "مرگ و زند پھک خداءِ دستا أنت۔ ھر وھد لوٹیت دات، ھر وھد لوٹیت بارت۔ ألبت پہ تو نیک بختی إنت! قیامتءِ روچا إے طفلین چک جنـّتءَ روگا پیسر گرّ بندیت کہ أبید چہ وتی مات و پتا نہ رؤت۔۔۔"
ملاّ ءَ چیزے دمان پہ سھڑینگ، تسلاّ و دعاءِ لوٹگا گون شھسوار گوازینت۔ رندترا گشت ئی "بیا روین، إیشیا گڈی منزلءَ سر کنین۔ پرچا خداءِ حکم إنت کہ مُردَگ ھمنچؤ زیت تر بیت کنت؛ کل کنگ بہ بیت"۔
شھسوار بے سدّین حالتےءَ وتی چکّ جسدءِ گورا ملاءِ گاڑیءِ پشتا نشت، تچکا قبرستانا شت أنت۔ چکّءِ جنازہ إش وانت و پدا کلّ إش کت۔

ظھرءِ وھدا شھسوار دیم پہ دوراھی رؤکین راہءِ سرا گاڑییےءَ سوار بیت۔ دوراھیا أیر کپت۔ نین مغرب کزا أت، تھاری مانشانگا أت۔ بلے شھسوارءَ راہ بُرّگی أت۔ آ رھادگ بیت۔ شپئپ، کور، ڈوک و ڈلان ترَپـِنز وران بیت۔
دو روچ أت دپارے وراک ئی نہ وارتگ أت۔ واک ئی ھلّتگ أت۔ بلے چہ وردنءَ دل پُرّ أت۔ أگر نہ شپئپ دپان بلوچانءِ مچ ھست إتنت، گوَر رنگ شدیگین لاپےءِ سیئر کنگءِ لایق إتنت۔
شھسوارءِ مغز چہ ھر ڈولین جَوَڑگان پرّ أت۔ پولیسءِ شپیپاگانءِ سوچک مارگ نہ بیگا إتنت۔ ألبت ٹپ وتی جاھا ھازگ إتنت۔ خونءِ پولنگ پشکءِ سربُرا درا إتنت.
آ دلا جوڑ إت کہ گون کُجا دپا پری گلءَ بہ گشیت کہ رھول ئی کل کتگ و آتکگ۔ "مولک وتی براتءِ جُستا کنت چے جواب ئی بہ دیان۔ ھردین نوری نہ گشیت کہ منی لا لا تو کجا رنبیئنت!"
ھمے جوڑگان آئی نادلگوش کتگ أت۔ آئیا أندازہ نہ بیگا أت کہ گون چونین رواجےءَ رَوَگا أت۔ أنگت شپ تھار أت کہ آ وتی لوگا سر بیت۔

پری گل شپءِ مزنترین بھر بے وابیا گوازینتگ أت۔ نوکی دل ئی ھُبینگ شتگ أت۔ شھسوار ھم ھمے واھگا دلا دارگا أت کہ لوگا سربیگءِ درگتا آئیا کس مہ گندیت، پرچا ھچ جواب آئیا پہ دیگا نیست أت۔
شھسوار نرم نرما کِلّہءِ کشا تگردءِ لمبا دستا سرا کت أنت و نشت۔ آئیا سما نہ أت کہ ھیسگارگا أت۔ ھیسکارگان پری گل چہ وابا پاد کت۔
" نوریءِ پت؛ تو ئے؟" آئی چہ وابا پاد آیگءِ درگتا کلّہءِ لمب لیئٹینت و درايگا لگت۔
"شھسوار منی چگ کج إنت؟ رھول إت کجا رنبیئنت؟ تو پرچا ھیسکارگا ئے؟" پری گل یک نیمگے جُست پہ جُستا أت و آنگو دیم پہ کندیلا روگا أت کہ وٹـّا بُرز بہ کنت و شرتر بہ گِندیت۔
شھسوار دلا ھنچوش گوندو دیگا أت "چہ بشانه تا کندیلا روگءِ دوئین گام سالانءِ سفر بہ بات أنت۔ شاید نتا وھدی منا گال پہ إے ماتءِ جوابان دیگا بہ رسیت"۔

ألبت شھسوارءِ گوَندو پیلو نہ بیت۔ رسگا پری گل کندیلءِ وٹ بُرز کت۔ روشنائی تالان بیت۔ روشنائیا شھسوارءِ دلءِ ھازگین ٹپ کدینت أنت۔ آئیءِ ھیسگارگ تروند بیت أنت و أرس لیمپ ترّ إت۔ أبید چہ واھگا آئیءِ دپا آتک " پری! چکءِ بٹ من وارت أنت"
پریءِ چیئتک رُست أنت۔ مرد وجن ھم گٹـّیا گریوگا لگت أنت۔ چون باما دات! کندیلءِ گاسلیئٹ کدی کٹـّت أنت! چک چے وھدا پاد آتک أنت! ھمساھگ کئے سھیگ کت أنت! إیشان سما نہ بیت۔
ولی وتسرا لھتے تگرگ آرت۔ کاپرءِ چیرا چيئر گپت۔ شھسوار کاپرءِ چيرا نندارینت۔ جنین آدم توپین لوگا روگا إتنت۔

پرسءِ پترا نندگا شھسوارءِ ھفتگ سرجم بیت۔ بلوچ گش أنت ھمساھگ بزان أنبءِ ساھگ؛ إے دورانا ولی پہ شھسوار أنبءِ ساھگے أت۔ آئی أبید چہ کسےءِ سِکینا شھسوارءِ برنج آپ دیان کت أنت۔ وتی جندءِ کاران کشا گيشینان کنگءِ سببا وھد ئی پہ دربندءِ مچانءِ چارگا نہ رست۔
چکءِ بیرانیءِ ھشتمی روچا شھسوار دل ھاٹیئنت و پہ کشار، و مچّانءِ حالا گرگا تــَتـّـَران بیت۔ برنجءِ چارگا رند دیم پہ دربندا شت۔
دربندءِ مچ ئی که دیست أنت؛ زمین چہ پادانءِ چیرا دیر بیت، آسمان آئیءِ سرا کپت۔ کش گورءِ کوہ گشیگا لمبگا لگت أنت۔ گندیت ھچ پشت نہ کپتگ۔ پھکین مچانءِ یوکا گوَلپش پشت کپتگ إتنت۔ ھوشان یک پپوکے ھم گندگ نہ بیت۔ پھک پسان وارتگ إتنت۔
"بھت کہ نہ کنت یاری چہ کےءَ گلہ و زاری"؛ شھسوار دلا بژنے وارت پدا شیطانءَ لعنتے دات ئی و کش گورا شوھازا لگت۔ چے شوھازیگ أت، آئی وت نہ زانت، بلے درگيجگی أت۔ عذرے در گيجگی أت۔ غمانءِ بار پہ آئی باز إتنت۔ آئیءِ کوپگان زور نیست أت کہ إیشان یوکا داشت بہ کنت۔ گون کسےءَ درد بھر کنگي إتنت۔
دلا چہ وت جُستا لگ إت۔ "کے بیت کنت، منا گون کسا دشمنییے وا نیست إنت۔ گون من پرچا زوراکیءِ سرا زوراکی بیگا إنت۔ کےءَ وتی پس چو بے رحمیا سرا داتگ أنت و منی سالانءِ جفا و امید گون خاکا ھؤر کتگ أنت۔ ھر کس بیتگ خدا چہ إیشیا تینـّے دلا دیات۔ دیم ئی سیاہ بات۔ سکامات مہ گندات"۔
ھمے جوڑگان گيڑا أت کہ دربندءِ دَپ گوَرا سر بیت۔ گندیت کینگيءِ شپانک بے غمیا نِشتگ کوپچَوے گون إنت ئی و بوھلیگ ورگا إنت۔ رمگءِ لھتے پس ھمدا پشت کپتگین سئے چارے بن مچّانءِ ھوشان سر رتکگ أنت۔
" بچہ! إے توے؛ وتی دیم إت سیاہ کتگ۔ منی سالانءِ جفا إت آدرہ کتگ! ترا أگر لج نہ بیتگ، دلا رحم نیاتکگ، بلے چہ وتی خداءَ بہ ترستین ئے! پہ من تو ھچ پشت نہ گپتگ کہ ترا خدا جستان بہ کنت! تو پہ من ھچ پشت نہ گپتگ"۔ شھسوار یکـّین گینـّا وتی دلءِ لھڑین پاھارانءِ باپ درشان کت أنت۔
پہ پارانءِ جندا درشان کنگا واک خاک پشت کپتگ أت! چکّءِ زوالیا آ پروشت پرؤش أت۔
شپانکءِ دیما شھسوارءِ گپ گشیگا چؤ کہ لاپءِ گواتےءَ إتنت کہ گون قدرتءِ گواتا ھمراہ کائناتءَ تالان بیت أنت۔ گون ھامگین دپے درّائینت ئی "منا کینگیءَ گشتگ کہ رمگا تئی مچّان سرا بہ دیان۔"
أولا شھسوار دلا لیکگا أت کہ إے شپانکی ناسرپدییے بیتگ۔ إیشیءِ شکایتا کھداءِ گورا بران۔ آ ھندءِ راھبندانءِ ردا فیصلوے کنت و لھتے پس چہ کینگی پہ تاوانء پر کنگا پچ گریت منا دات۔ نین کہ سرپدی رست کہ إے پہ زانتین پندلے إنت، آئی حیرانیءِ کورچاتےءَ کپت۔ گون سُتکگین دلے جُست ئی کت "کینگیءَ چے ویلے گپت۔ آئیءِ مَتا ھمنچو مجگ پَشت نہ کپتگ کہ بہ زانت خدائے ھست۔ زانان شمارا خداءِ ترس مان دلا نیست۔ منی سال و ماھانءِ کٹ شما چؤ آدرہ کت۔ ھش شمارا خدائی قھرے کپات"۔
شھسوارءَ خیال آتک، آخر چے فائدہ۔ نین وا جیڑہ گون بَد رَد نہ گيشیت۔ یوکا شرّین عالمے‏ءِ دیما شریعتے منی تاوانا پُر کت کنت۔۔۔
"ناکو!۔۔۔" شپانکا گشئے شھسوارءِ خبر ھچ نہ إشکت و گالائت "۔۔۔ کینگي گشیت إے جاھا کہ شما دربند بستگ و مچ کشتگ آئی پیرکے إنت؛ آئی پیرک سئے ماہ آ پشت گورا بلوچیءَ نشتگ"۔ شپانکا کوہ بنءِ ڈنپادءِ نیمگا إشارہ کت و گشت۔
" کینگی گشیت إدا ترا دربند بندگءِ حق نہ بیتگ، نے کہ مچ کشگءِ"۔ شپانکا وتی خبر آسر کت۔
إے گپانءِ إشکنگا شھسوارءَ بیرے سرا کپت۔ "پروردگار ترا و کینگیءَ گچّل کنات۔ پرچا چشین نہ بیتگین کن إت؟ من تا پنچ سال و نیمےءَ إے دربندانءِ سرا جفا کشّ إت۔ شمارا تپا نہ گپت۔ نین کہ منی جھدءِ بروردان ورگءِ وھد رسگی أت شمارا سما بیت!" شھسوارءِ دپا ھر تھلین گالے کہ آیگا أت؛ درشان ئی کت أنت۔
"ناکو شھسوار پہ إے خبرا کینگیءَ میار نیست إنت۔ ملا ڈومکءَ آئی سرّینتگ"۔ شپانکا شھسوارءِ ٹپانءَ سرا واد چنڈ إت۔

إے گپءِ إشکنگا رند شھسوار زھرا زھر دیم پہ میتگا رھیئج گپت۔ تا چہ کینگی و ملا ڈومکءَ جست بہ کنت کہ کجا حق و شر إے گواھیا دات کنت کہ خدائی شیئپ دپا پہ سئے ماھا کینگیءِ پیرکءِ نندگا نماسک آئیءِ واھند إبیت!
اودا سر بیگءِ درگتا آئی ملا ڈومک مانترّينت "ملا! شما إے چے نہ بیتگین کنگا إت!؟ یک نیمگے منی تالهءَ منا یلہ دات و منی ھردسالین بچّ زوال بیت۔ إنگو کینگی منی سالانءِ زحمتءِ بروردءِ واھندیا دعوا دار إنت!"
ملاءَ زانت کہ إے آسءِ روک کنوک ھما أت۔ ألبت پرچا جیڑوا وتی سرا بہ زیریت۔ آئیءِ کار أت آسءِ روک کنگ، آسءِ تھا هما به سُچ أنت که فائده إش رسیت۔ پمشا گون نرم و مکـّارین گالوارےءَ جواب ئی ترّینت "ھو شھسوار! کنیگی منی گورا آتکگ أت۔ آ سک گرم گپتگ أت۔ پہ تئی مچانءِ ماندارگا لانکارتگ أت ئی۔ من آئی سھڑینت و سرکچ دات کہ شما دوئین مسلمان إت۔ پہ حق و شر وتی أڑا گيشین إت۔ منی سوجانءِ سببا گینگی مھتل بیت"۔
پدا وتی منـّا شھسوار ئی دل أڈی دات "تو وتا دل وارگ مہ کن۔ من ملا شیردلءِ گورا وھد گران۔ آ شرّین قاضییے۔ شریعت کن إت۔ شریعت حقا حقدارا دات۔
شھسوار شریعتءِ نام إشکت، گڈا زانت ئی نین کہ خبر چہ خلوتا گوستگ، شریعت یکین در إنت کہ اودا آ پریات کت کنت۔ شریعتےءَ کہ نامدارین قاضی ملا شیردل بہ برّیت، ألّما قران و سنـّتءِ رھبندانءِ ردا إبیت۔
دو روچا رند میتگےءَ کہ چک پہ وانگا شت أنت، آ پہ شریعتا سرجم بیت أنت۔ دو روچ ھنچونائیا ھچ نہ أنت۔ بلے پہ کسےءَ کہ آئی مال متاہ چو دست دپی کتاچا مان ھساربندے درنگ بہ بیت و رستر کش گورا پہ آئیءِ جونءِ ورگا ودارا بہ بنت؛ چہ سالان کمتر نہ إتنت۔
ظھرءِ نماز بیت۔ شھسوار وتی دلءِ جھلانکیا چہ خداءَ إنصاف لؤٹ إت۔ پدا شھسوار ملا شیردلءِ دست گپت أنت، پشتکائی شت؛ یک گوَرا نشت۔
کینگیءَ گون نمازءَ کار نیست أت، ملا ڈومک نامءِ ملائے أت و کھدا ھم عبادتءِ پڑا چہ آوان دیما تر نہ أت۔ پمشا سئین چہ نمازءَ رند مسیتا پُترت أنت، ملا شیردلءِ دست إش کپت أنت و پدا پراہ پراھا دیوانءِ دلگاھا نشت أنت، وکمرزانی إش بست۔

ملا شیردل توار جت "بارین 'مدعا و مدعا الیہ' (دوئین دینکار) آتکگ أنت؟"
"جی ھو!" کھدا ءَ وتی کماشی پیش داشت و ملاءِ پسّو دات۔
"دگہ کسے آیگی إنت"۔ ملاءَ دومی جست کت و دود ئی آسر کت
ڈومک أگر ملائے نہ أت، بلے چہ نیم ملاءَ کمتر ھم نہ أت۔ آئی پرچا دیوانءِ دیما وتا ظاھر مہ کنت و مردمانءِ تھا وتی وتگڑین کماشیا مہ منـّینیت! پمشا پہ دومی جستءِ پسّوا کھدا ئی موہ نہ دات و درّائینت ئی " پھک ھمدا أنت، واجہ!"
ملا شیردل وتی کمرزانی بؤتک، یک کونڈ بیت، بسم اللہ ئی وانت و چہ إیشی رند دو سئے آیت ئی تلاوت کت، پدا شریعت ئی بندات کت۔
ملا: شھسوار تو تنکول زئےءِ سرا دربند بستگ؟
شھسوار: جی واجہ!
ملا: دوصد بن مزاتیگ أنت کہ تو کشتگ أنت؟
شھسوار: ھو واجہ!
ملا: راستے؟
شھسوار: جی واجہ ھنچوش إنت!
شھسوار دلا سَدِّک أت کہ آ مالءِ واھند إنت و مروچی إنصاف إبیت۔
ملاءَ دیم کینگیءِ نیمگا ترّینت و گشت ئی " کینگی تو دعوا دارئے کہ تئی پیرک پشتءِ ڈنپادا نشتگ؟
کینگی: جی واجہ! إیشیا ھر کس زانت کہ چل سال ساریا منی پیرک پرّین سئے ماہ ھمودا بلوچیءَ نشتگ۔ جاگہ أنگت منی پیرکءِ ڈواریءِ ناما زانگ إبیت۔ ھمے زئےءَ کہ شھسوارءِ بستگین دربندءِ سر گورا إنت، منی بلّوکءِ شُشت شؤدءِ جاگہ بیتگ۔ چہ ھمودا آئی مَشک پُر کتگ۔۔۔" شھسوار وتی داستانا دپ مان دپ دیان، روان أت۔
"۔۔۔ پہ حق و شرع إے جاگہ منی إنت"۔ کنیگی گپ سرجم کت۔
ملا: (کموکے فکر کنگا رند) کینگی تو زانئے إدا سوگند اوشتیت۔ سوگندءِ ورگ لیئب نہ إنت۔۔۔
کینگی پہ ھمے خبرءِ إشکنگا بے صبر أت۔ ودار ئی کت نہ کت کہ ملا وتی نصیحتانءِ دراجکشین دفترا درشان بہ کنت؛ گشگا لگ إت " ھو من زانان ناحقین سوگندءِ ورگ گران إنت۔ من پہ حقان۔ من خداءِ پاکین کلامءِ سوگندا وران کہ منی پیرکءِ ڈواری ھمودا إنت۔۔۔ منا قران بہ جنت أگر دروغ بندگایان!"
کنیگی ودار نہ کت کہ ملا وتی وڑا آئیا سوگند بہ دات۔ دلا فکرا أت 'چؤ مہ بیت کہ گالانءِ چھر بیروا ملا وتی إرادوا بہ مٹـّینیت و سوگندءِ شرطا دیر بہ کنت'۔ آئی بازین شریعتی دیوانان شتگ أت۔ سرپد أت کہ سوگند إیوکین راہ أت کہ آئیا وتی أڑءِ چارک بہ رسیت۔ أگر نہ آئیءِ سر کن و پـِر کنءَ یوکا یک ھپے پہ کارأت۔

کینگیءِ بھتا یاری کت۔ ملاءَ مردمانءِ دلگوش گون وت ترّینت و دیوانءِ تھا چست بیتگین چست إیرئی إیرموش کت۔
آئی درّائینت "واجھان! إے شرع کینگیءِ حقا برّگ بیت۔ کینگیءَ سوگند پر بیت، و آئی سوگند وارت۔ إے حسابا من قران و سنّتءِ راھبندانءِ ردا گشگ لوٹان کہ تنکولءِ دربند و اودا کِشتگین مچانءِ نیم کینگیءَ رسیت۔ نیم إش شھسوارئے إنت، چیاکہ آئی باز جفا کشّتگ۔ جفا کشءِ حقـّا ورگا خدا ھچبر راضی نہ بیت"۔
پدا ملاءَ دست چست کت أنت و دعا لوٹ إت "أے پروردگار! عزت و ذلت دیوک توئے۔ کسےءَ بادشاھی و دگرےءَ بزگی دیوک تو وت ئے۔ مئے گناھان بہ بکش و مارا وتی رحمتانءِ چيرا جاہ بہ دئے"۔
چہ إیشی رند ملاءَ شھسوار ھکـّل کـُت کہ کینگیءِ دستان بہ گِریت۔ شھسوار دلا فکر کت 'ساد ھما جاھا سدیت کہ بارگ تر إنت'۔ گون نادلکشّی پاد آتک و کینگیءِ دست ئی گپت أنت۔ مردم شنگ شانگ بیت أنت۔
برّتگین شرعا شھسوار پیلوشتگ أت۔ آئیءِ دیما ھزار رنگ آرتگ أت۔ سیاہ و سھر ترّگا أت۔ دلا أبید چہ جوڑگ دگہ چے ھست أت؟ نین پھک خداءِ سرا ھِلّگی أت۔
مان دلا ھمنچو گشت ئی "إے پیمین زند ظاھرین نہ بیتگین من نہ إشکتگ! توبہ؛ توبہ! خدا إیشیا جستان ضرور کنت"۔
گون ھمے اُمیدا کہ خدا جُستان کنت۔ شھسوار دیم پہ وتی میتگا رھادگ گپت۔ اولی بھر

Rights reserved by www.balochinews.com

سوگند- آزمانک: ولید گربنی

بلوچستانءِ استمان گون بازین مشکلان گر چیل إنت۔ چہ ھمے مشکلان یکـّے دوا درمانءِ آسراتیانءِ نہ بیگ و دومی بے قانونی، بزان إنصافءِ نہ رسگ إنت۔ إے آزمانکءِ توکا دوئین جیڑہ ھما ڈولا کہ بلوچ استمان گون إیشان دیم پہ دیم إنت، آرگءِ جهد کنگ بیتگ۔ إیشی 1990 دهرا ماھتاک 'بلوچی لبزانک'ءَ شنگ بیتگ۔ إدا من لھتے گال و گالبند، و نبشتہءِ راھبند مٹـّينتگ أنت۔ ولید

أولی بھر

شھسوارءِ مال مڈی چل من تخمءِ زمین تر آپ، پنجاہ من خشک آپ یا آزمان گند و تنکولءِ دربند إتنت۔ دربند آئی بازین چلوپگا رند ساڑی کتگ أت و پنچ سال پیئسر وھدے ھارا شرّی سرا أنزتگ أت، گڈا آئی دوصد بن مزاتی ئی کؤگ پنڈ سنڈ کتگ و کشتگ إتنت۔ پرّین پنچ سالانءِ پرگوزگا رند نوکی پہ برا رستگ إتنت۔
ترّ آپین ڈگاران آئی برے گندم، برے زرت یا ارزن کشت۔ أگر گرماگان ھئورا شرّی سرا گوارت، گڈا برنج ئی کشت۔ ھوشاپا أبید چہ گندم یا جوءَ دگہ کشار نہ بیت أت۔
گون ھمے زمینانءِ در کپتگین روزیءَ شھسوار وتی زندا گوازینگا أت و وتی دوئین بچّانءِ وانگءِ خرچان دیگا أت۔
دربندانءِ مچ نوکی مان آتکگ إتنت۔ إے بھارگاھا باز ھوش إش آرتگ أت۔ شھسوارءَ گــُش کتگ إتنت۔ آئیا اُمید أت کہ إمبری باز گيئشتر نپ دستا کپیت۔ چہ مچانءِ ناہءِ بُھا کنگا رسِتگین زرّان پہ وتی کھولا یک ألکاپین بانے بندیت و پہ جن، و چکـّان نوکین گد زیریت۔
پہ ھمے واھگانءِ پیلو کنگا شھسوار ھمک بامگاھا پاد آتک، نمازءَ رند وتی کپاتا کمّے ناہ ئی مان کت و دیم پہ وتی ڈگار، و دربندا شـُت۔
مچ بندءِ وھد آتک۔ ھؤش لــُـٹانءِ سرا لمبت أنت۔ وھد أت کہ ھؤش نز آرگ بہ بنت۔ ھور ھم إمبری شر بیتگ أت۔ کھن چہ آپءَ پرّ أت۔ شھسوارءَ شدام چَنڈِتگ أت تا ڈگاران برنج بہ کنت۔ چمشکا سک دزبند أت۔
گون یک کسےءَ چل من تخمءِ زمین گردینگ، لیپگ مان کنگ و برنج کشگ؛ إیشیءِ کشا دوصد بُن مزاتیانءِ هوشان نز آرگ لیئبے نہ أت۔ ألبت بازین ثمرانءِ اُمیدا شھسوار چہ کارءِ بازیا شموشکار أت۔ أنگه آئیا مدام دلا خیال آیگا أت کہ خداءَ نین آئیءِ سرا رحم کتگ۔ آئیا ملاءِ ھما واعظ یاد آتک کہ گشت ئی " خداءِ در پراہ أنت۔ روچے نہ روچے وتی بندوانءِ نیکین لوٹان ألّما پیلو کنت"۔
"قربان باتان خدا تئی رحمتانءِ، تو پہ من ھم وتی گنجءِ در پچ کت"۔ شھسوار مچانءِ ھوشان نز آران أت و دلا خداءِ منـّتان گرگا إت۔ شدامءَ گوجگا أت و خداءِ ترانگا أت۔ بیست روچانءِ یکـّوئی جفاءَ رند ھوشانءِ نز آرگا و برنجءِ کشگا سوبین بیت۔
چدا پد کؤپت ئی آسودگتر بیت۔ نین یوکا برنج پہ وھد آپ دیگی أت و مچ چارگ وارگ کنگی إتنت۔ ھمے ردا آئی ھر روچ صحبا برنج مینت و پدا دربندا شت، و مچان إے دیم آدیم بیت۔ ھمے دابا وھد گوزان بیت و شھسوارءِ واھگانءِ پیلو بیگءِ روچ نزیکتر بیان إتنت۔

مچ رنگءِ وھد أت۔ یک روچے مغربءِ نمازا رند شھسوار لوگا نشتگ أت۔ وتی کسانسالین جنکک نوریءَ لیئب دارگا أت۔ آئیءِ چکانءِ مات پری گل تینءِ سرا نان پچگا أت۔
ھر روچءِ پیما مروچی ھم دوئین زھک رھؤل و مولک چہ وانگا ودی إتنت۔ میتگا مدرسہ نیست أت۔ پمشا چک 10 کلومیٹر دیر دگہ میتگےءَ وانگا إتنت۔ آ مغرب تھارءَ لوگا سر إبیت أنت۔
أناگتا نوریءَ پت یلہ دات و جَوَڑگا لگّ إت " رھول إنت! مولک إنت! منی برات پیداگ أنت۔۔۔ پیداگ أنت۔۔۔"
شھسوار چم وتی ودیین چکـّان سک کت أنت۔ ھمے سئین چک آوانءِ مزنترین ملکت إتنت۔ پہ ھمشانی ئی شھسوار زگرین روچان جھدءِ دیمپان أت۔
رھول و مولک نزیکتر آیان بیت أنت۔ شھسوارءِ چم ھمانگر إتنت و گون وتی لوگیا گشت ئی " پری! رھول جان گشیگا بروبر نہ إنت"۔
رھول یک دستے وتی لاپا سک کتگ أت و گون دومیءَ کسانترین برات مولکءِ کوپگ داران کتگ أت۔
"خدا خیر بہ کنت؛ منی بچّا چے بیتگ!؟" پری گل چانگءِ تانـَگ أنگار کت و چکـّانءِ نیمگا چم ئی شانک دات أنت و گون حیرانی چہ وت جُست ئی کت۔
شھسوار تچانیا دیما شت و رھول ئی گلّوک کت؛ آرت۔
"ترا چؤن إنت؟" مات و پتا ھمتواریا جُست کت۔
"ماتی، منی لاپا بیگاھیگین إنت دردے پر إنت"۔ رھول دیم ماتءِ نیمگا ترّینت و نارَگین گارلوارےءَ گشت۔
شھسوار گون إے خبرءِ إشکنگا بژنیگ بیت۔ ألبت پری گل درّائینت "شکر إنت کہ دگہ زنڈین نادراھییے نہ إنت۔ ھنون وتی راھول جانا شیر و 'ازگند' دیان وش إبیت"۔ پری وتی چک و لوگواجہ سھڑینت أنت و دیم ئي گون مولک کت و گشت
"مولک تو برو بندگءِ لوگا تـُشے دوغ پچگر بیار"۔
مولک تچانیا تاسے دوغ پچ گپت و آؤرت۔ پری گلءَ زیت زیتیءَ وتی اُرد پشکرت أنت و پُچّے سرا بستگین ازگند ئی در گپت أنت؛ چہ إیشان تشے برینت و دوغءِ تھا رتک أنت۔ پدا سرّ ریچ إیر ریچ ئی کت أنت و دیم پہ رھول شھارت أنت "زیر منی چک، بہ وَر إش، قدرت ترا وش کنت۔
رھول چہ وتی دردا ھنچؤ نگيئگ أت کہ پہ زھرءِ ورگا ھم ساڑی أت۔ آئی دوغ یکـّین گٹـّا تنگ أنت۔ لاپ ئی سارت بیت۔ ألبت دیر نہ گوَست کہ چک دردا پدا پَتا إت۔ عشاءِ نمازءَ پد شھسوار چہ ملاءِ گورا تائیدے و إنچو آپ دم جت آرت۔ ماتا دائید زیت زیتیءَ سئے پوشءِ تھا کت و گون ھفت رنگ بندیگ دوتک؛ گورا دات۔ دم جتگين آپ ئی ھم وارینت أنت۔ درد ھما درد أت، روگءِ ناما نہ گرگا أت۔ بازین شلاپانءِ وَرگا لاپ ئی ٹاھا ٹاہ ترّ إت و آ ھنچؤ مارگا أت کہ ھنّي نہ ھنّي لاپ ئی ترکـّيت۔

بندگءِ بچ 'ولی' شھر گشتوے أت۔ آئی زانت کہ دوغ و إزگند یا دم جَتگین آپ و تائید ھر لاپ دردءِ علاج نہ أنت۔ پمشا آئی شھسوار شئور دات کہ رھولءَ داکٹرےءَ بہ بارت۔ یوکا داکٹر زانت کن أنت کہ بَچَکا چون إنت و علاح ئی چے إنت۔
"ولی جان! ھنون، إے تھاروکیا من چونکا چکـّا إنچو دیر برت کنان؟" شھسوار پہ بے وسی گشت۔
"منی پتءِ مَھریا زیرین۔ من ھمراہ إبان، دو راھیا شمارا رسینان۔ شما گاڑییے بہ گر إت و شھرستانا بہ رو إت۔ من گون مَھریا چھر کنان"۔ ولی دلجمی دات و گشت۔
شپی شپ مھری إش رھت و گندل کت۔ شھسوار جَمـّاز بیت و رھول ئی وتی کٹـّا کت، پدا رھیج گپت أنت۔ جاھے جاھے شھسوار إیر کپ و ولی پہ وتی پادانءِ دم دیگا جماز بیت۔ بامگاہءِ چاڑا دو راھیا سر بیت أنت۔ شھسوار و رھول ھمودا پہ گاڑییے ودارا نشت أنت و ولی مھریا جماز بیت، و چھر ئی کت۔

رھولءِ سر شھسوار وتی کٹـّا کتگ أت و نشتگ إتنت کہ گاڑییے برمش بیت۔ چہ پولیسان پرّین گاڑی آتک و إیشانءِ گورا اوشتات۔ دیمءِ سیٹا نشتگین أفسرا وتی دریگءِ شیشگ جھل کت و گون یک تمردین توارےءَ جُست کت "مردکہ! تو چرا إینجا نشستہ إید؟"
فارسی وتی جاھا شھسوار پارہءِ –ألف –ب ھم نہ وانتگ إتنت۔ آئی ھچبر شھرے و فارس زبانے نہ دیستگ أت۔ کجا زانت ئی کہ أفسر چے گشگا أت! ألبت رھول وانگءِ سببا گجری بلد أت، سرپد بیت۔ گون پروشتگین گالوارےءَ وتی پتءَ گشت ئی " بابا! إے جستا إنت شما إدا پرچا نشتگ إت؟"
"سرکار منی چکءِ لاپ دوشی سر شپیین إنت کہ دردا إنت۔ لوٹان شھرستانءَ پہ داکٹرےءَ بہ بران ئی"۔ أفسرا إے پسو إشکت، گشیگا کسےءَ آئی زائے دات۔ گون زھر گنکی پُشتا نشتگین پولیس ئی حکم دات أنت کہ دوئیان گاڑیءِ تھا ألگچ بہ کن أنت۔ آوان حکمءِ ردا شھسوار گون نادراھین بچّا کـَپـِنجوکا گپت أنت و سرپچین گاڑیءِ پشتا ألگچ کت أنت۔ پدا راھی بیت أنت۔

گوَر نیم روچا گاڑی شھرستانءِ بنجاھی پولیس إسٹیشنءَ سر بیت۔ پولیسان شھسوار و رھول گِرّوکان کت أنت و گروھانءِ دیما پیش کت أنت۔ گاڑیا دیما نندوکین أفسرا گروھان سلوٹے دات و گشت " جناب سروان! من إچ إے مردا جُست کت کہ پرچا دو راھیا نشتگ، گڈا وتی گندین زبانا إنقلابءِ سروکان بد بلاہ کنگا لگ إت۔ من آؤرتگ۔ إیشان ھما سبقءِ ضرورت إنت کہ ھفت پشت إش یاد بہ کن أنت۔"
گروھانءَ گـُشت کہ إنقلابءِ سروکان بد گشگءِ سزا 'شلاّق' إنت۔ شھسوار إش پنچ شیپاک جت و گون چکـّا چہ پولیس إسٹیشنءِ پسیلا ڈنّ دئور إش دات۔

شھسوارءِ بڈ سوچاکین شیپّاگانءِ وَرگا سوچگا أت، بلے ناتاھیرین چکءِ دردناکین پریاتانءِ دیما آئیءِ درد حسابا نہ إتنت۔
آ راھگوزانءِ دیما پریاتا لگت " خداءِ بندوان! منی طفلین چک بے تاھیر إنت۔۔۔ ھست إنت خداءِ بندوے کہ مارا پہ داکٹرے بہ رسینیت!؟ پہ خداءَ بہ چار إت، منی چکـّا چہ مَرکا بہ رکـّین إت!"
عبدلءَ شپوکی مال چہ گاڑیاءَ إیر گپتگ إتنت و پہ مسافرءِ شوھازا إے دمک پرا دمک گاڑیءِ سرا پرتر و مانتر کنگا أت۔ آئی شھسوارءِ پریات إشکت أنت۔ آئیءِ چکّءِ حالت ئی دیست۔ گڈا زیت زیتیا سوار ئی کت أنت و مزنین نادراھجاھا رسینت أنت ئی۔
نرسان رھول دست گپت و پہ آئی تختےءِ بند بست إش کت۔ داکٹرےءِ ودارا نین رھولءِ سرامادین و شھسوارءِ تکانسرین چم راھی بیت أنت۔ نزیک سی دمانا رند یک پٹک و بنگالی دروشمین داکٹرے پہ ٹھلے ملاّنا سر کشّ إت۔ رھول ئی چار إت و دیم ئی بژنیگ بیت۔
بلـّی تورین شھسوار وانندوے نہ أت و چہ وتی کلـّگا در نہ کپتگ أت، ألبت زند وت یک مدرسوے۔ زندءِ مدرسوا دربُرتگین سبقا آ سرپد کتگ أت کہ وھدے حکیم چہ وتی نادراہءِ گندگا رند چؤ تامور إبیت، گڈا بہ زان کہ جاور چہ دستا در أنت۔
داکٹرءِ بژنیگین دیما شھسوار دلاپ کت۔
آئی جست کت " داکٹر أللہ خیر بہ کنت، منی چک وش إبیت نا؟"
داکٹر چہ ملکءِ گجر زبانان دیما تر أت۔ ملکءِ توکا نندگءِ سببا ھندی مردمانءِ زبان ئي ھیئل کتگ أت۔ ألبت گالوارءِ توکا آئیءِ أصلیت زانگ إبیت أت۔
نرس ھم کشا اوشتاتگ أت۔ آنگو گالدے سرا نبشتہ کنگا أت و إنگو شھسوارءِ پسّوا درّائینت ئی "گندگا چکءِ حالت ترسناک إنت۔ من إیشیا آرامءِ سیچنے جنائینان و إیشیءِ لاپءِ إکسروے ھم ھمے ھینـّان کنائینان تا دردءِ أصلی سبب زانگ بہ بیت۔ آنگو خداءِ دستا إنت"۔
نرسا داکٹرءِ شون داتگین سیچن رھولءَ جت و پدا إسٹریچرءِ سرا برت و إکسرہ إش کت۔ دیر نہ گوست کہ إیکسرہ ساڑی بیت۔ نرسا برت، داکٹرا پیش داشت۔ داکٹرا چارگا رند آتک و شھسوارءَ حال دات " من پدردی ترا گشان کہ إیشیءِ لاپ دردءِ سبب أپانڈکسءِ ترکـّگ بیتگ۔ پہ وھد آپریشن نہ بیگءِ سببا زھر سرجمین لاپا تالان بیتگ۔ نین یوکا خدا إیشیا رکـّینت کنت۔ مئے حسابا تئی چک چیزے کلاکانءِ مھمان إنت"۔ پشت کپتگین بھر
Rights reserved by www.balochinews.com

سرمچاران دو ایرانی چاریگ مان شھرستان سرباز(گورناگ) بازارا گپت۔

حالرسانی سرباز أچ سربازحال شنک کت کھ دوھپتگ پيسرملايانءِ حکومتا دوکس کھ پھ 'کمال صلاح زھی' ترورا ديم داتگ أنت سرمچارانءِ دستا گرگ بوتگ أنت.

أچ إے دويیں نفرانءِ جست ‎ پرسا رند سرپدی رست کہ سرکارا پھ ملا کمال ءِ کشگا راھي کتگ أنت. أچ إيشانءِ دستا بازيں سلاح که پھ سِلکاریا کارمرز کنگی بیتگ أنت، گرگ بوت.

أچ گپتگین سلاحان يک چيرزمينی بمب (مين ئے) کھ آيی (150متر) دورکار کنت ودراھيں زمينءَ سر چير کت کنت.

ماں زابل بلوچے پاھوديگ بوت۔

حالرسانی تفتان أچ زاھدانءِ بنجاها حال شنگ کت کھ زی - سھ شنبھ سئے دي ماہءِ بامگاها احمد نارويی فرزند شبيراحمد نامین بلوچ ورنایے زابلءِ بنديگ جاھا درنجگ بوت۔ أولسرا إے جوان پہ پانزدہ سال جیل کنگا محکوم کنگ بوتگ۔

إيرانءِ سرکاری حالرسان "إيسنا" إے جوانءِ باروا گشيت کھ ڈرگ مافياءِ يک ٹوهيں بيوپارے بوتگ ۔ بلے رستگین حالانءِ ردا إے وڑا نھ إنت. پرچا که إے رژیما پھ بلوچ راجءِ گار ‎کنگا لانک بستگ وھر وھدا کھ کسےءَ دستگير کنت گڈا آئی‏ءِ سرا مواد بھا کنوکے بیگء بھتانا جنت۔

ظاھرا پھ إے رژيما بلوچ راجا ھيچ أرزش نيست إنت وجھانءِ مخلوقءَ هم پیش داريت کھ بلوچ مظلومین راجے نھ إنت، بلکھ ظالمے إنت.

اُستمانءِ حال رسان -سرمچار

لیاریءَ دیوانے و گدارے گون غلام محمد بلوچ۔ چمشانک: ولید گربنی

مروچان موبائل فونان إنقلاب آرتگ۔ إیشانءِ برکتا بازین دیرین ھند و کلّگانءِ مردم گون شھریان ھؤر أنت۔ کجا ھئور إبیت، کجا لیڑ یا پیتکوکے چست إبیت، کجا سیرے یا کپتے کپیت مردم رسگا سھیگ بنت۔ چؤ کہ ٹلوژنان پہ إشیانءِ کارمرزیا مدام برقءِ بیگ ضروری نہ إنت۔ کلاکے یا دوءَ موبائل فونانءِ بئٹری چارج بنت۔ پدا کیسگا بہ کن ئی و رھیج گر۔ ھمے برکتا بازین کسان کہ پیسرا من نہ دیستگ بیتگ أنت و یوکا آوانءِ شرّین نام إشکتگ إتنت؛ إے رندیین ترّتابءِ دورانا گون آوان گپ بیت۔ و یک و دو کسان گِندُک ھم بھتا آتک۔ واجہ صبا دشتیاریءِ پُر مڑائین أولی گندکءِ نز آرتگین حال من شمارا پیئسرا داتگ أت۔ منی گونڈین گند نندے گون واجہ غلام محمد ھم بیت۔

کراچیءَ سر بیگءِ أولی ھفتگا من روچتاک توارءِ تھا جارے دیست کہ میر عبدالنبی بنگلزئیءِ زندگیءِ سرا دیوانے نبیل گبول 'ھال' نوکین لین-لیاریءَ بیگا إنت۔ و گون إیشی بلوچ نشنل فرنٹءِ گچینی سروک تران کن أنت۔ من شئور بست کہ إے دیوانا بھر بہ زیران۔ یک سببے إیش أت کہ بازین سال پر گوَستگ إتنت کہ من بلوچانءِ مزنین مچّییے دیم پہ دیما نہ دیستگ أت۔ و دومی سبب بلوچ لیڈران چہ نزیکا گندگ أت۔

من وتی دو گچینی دوستانءِ ھمراھیا بیگاہءِ کلاک 4ءَ وتا مان دیوانجاھا رسینت۔ گندان أنگت سرجمین 'ھال' خالی إنت۔ گڈا سنگتان شئور دات کہ ھداروکے دگہ جاھے پہ کسےءِ گندگا روین، پاکستانی وھدءِ کلاک 4ءَ چھر کنین۔ آوان لوٹ إت بہ گش أنت کہ پاکستانءَ أگر کلاک چار کسے بہ گشی بزان پنچ ونیم یا شش۔ –ألبت صبا دشتیاری وھدءِ پابند أت۔ آئي منا 10ءَ گشتگ أت، گڈا وھدءِ سرا ھمودا أت۔

ما رندترا چھر کت و دیستین کہ أنگت دیوان بنگیج نہ أت، ألبت نوکی مردم آیان إتنت۔ ما ھم وتی کئوش کشّت أنت و یک کرّا نشتین۔ دیر نہ گوست کہ واجہ غلام محمد 'ھال'ءِ توکا پترت۔ تو بگش ھالءِ تھا نندوکین گون پھکین مردمان آئی یک پہ یکـّا سلام علیک بیت۔ من وتی دلا گشت 'إیشیا گش أنت مردمی لیڈر کہ چہ مردمان وتا دیر نہ داریت'۔

وھدے واجہ غلام محمد دیمی نیمگا چیرگپتگین پتـّرءِ سرا نشت، گڈا من نزیکا شتان و وتا گون واجھا بچاروکی کت۔ پدا گون آئی سرگوشی تران کت۔ سبب إیش أت کہ لاؤڈ إسپیکرانءِ سرا زیملے إیر أت و توارئی سک برز أت۔

وتی گپانءِ توکا من واجہءِ جھد ستا دات و پہ آئیءِ سوبینیا دلءِ نیکین واھگ درشان کت أنت۔ پدا واجہءِ منـّت ھم گپ أنت کہ آئی بلوچان چہ بزّگیا رکـينگءِ جھدا بازین دلسیاھی و لٹ کٹ اوپار کتگ۔
چہ پھکان گيئشتر من واجہءِ منـّت گپت کہ مغربی بلوچستانءِ نیمگا آ گون سنگتان دلگوش گوَر کنگا إنت۔ إیشی پہ بلوچانءِ عاقبتا نیکین پالے إنت۔

واجہ غلام محمد بلوچ درّآئینت ' إے گر بند و لٹ کٹ مئے جھدءِ بھرے أنت۔ إیشانءِ سببا مئے دلپروش بیگ پہ ما حرام إنت۔ ھرچے کہ ما کنگائین مئے فرض و پہ مئے راجءِ بانداتا ضروری إنت۔ مارا وتی گامان أنگت تیزتر کنگءِ ضرورت إنت'۔
واجھا وتی خبر گيئش کت و درین ملکان جاہ منندین بلوچانءِ ھمکوپگی ستا دات، و امید درشان کت کہ ھمے وڑا آنگو جاہ منندین بلوچ وتی جھدا برجاہ بہ دار أنت و خاص إنسانی حقانءِ لگتمالیءِ خلافا توار چست بہ کن أنت۔ چیاکہ مروچی بلوچستانءِ ھر میتگا بلوچءِ إنسانی حق لپاشگ بیگا أنت۔

من قول دات کہ واجہءِ کلوا پہ ھما سنگتان کہ من زانان رسینان۔ ألبت یک دگہ دسبندییے من چہ واجھا کت آ إیش أت کہ مغربی بلوچستانءِ درگتا و پہ اودءِ چست إیرانءِ سرکچ ورگا ضروری إنت کہ آوان گون مغربی بلوچستانءِ اُستمانی سیاسی گلےءَ رابطہ بہ بیت، تا په آوان پدّر بہ بیت کہ کجا جیڑہ سیاسی و ضروری إنت، و پلانگری ئی زیرگ بہ بیت؛ کجا دشمنانءِ سازتگینے إنت و چه آئی وتا دیر داشت بہ کن أنت۔

کمے وھدا رند دیوان بنگیج بیت و ترانکار گوانک جنگ؛ إسٹئجءِ سرا نندارینگ بیت أنت۔ بازین بلوچان کئمرا گون أت و عکس کشـّگا إتنت۔ یکـّے چہ عکس گروکان واجھین کامریڈ عبدالواحد أت۔ وھدے بلوچی زبان، لبزانک، کتاب و نبشتانکانءِ نام کیئت، گڈا کامریڈ عبدالواحدءِ نام گون إنت۔ ألبت من آئی دیم پہ دیما ھچبر نہ دیستگ أت۔ من ھمدا چہ یکـّےءَ جست کت، گڈا آئی منا گشت۔ پدا من گون واجھا سلام علیک بیتان۔

دیوانءِ گپ جنوکان عبدالنبیءِ زندگیءِ سرا چمشانک دات۔ چہ وانگءِ زمانگا، پدا بی إس او –عوامیءِ چيرمینی و 1970ءِ دھرءِ سلاحبندین جنگا آئیءِ بھر زیرگ؛ چہ إیشی رند أفغانستانءَ روگ و نین بندیگ بیگءِ دہ سالانءِ کبل بیگا ما سرپد بیت إنت۔
گپ جنوکان یک براھوی یے زھر گپتگ أت که پرچا آرا پیسر چہ دگہ یک گپ جنوکےءَ په گپ جنگا توار إش کتگ أت۔ زانتکاران گشتگ 'جوش ھوشا بارت'۔ شاید ھمے سبب أت کہ إے واجھکارا چے گشت، من سرپد نہ بیتان؛ آ بہ زانت و آئیءِ خدا۔

من تا دیوانءِ گڈی دمانا ھمودا مھتل بیتان و گپ جنوکانءِ سرجمین تران اشکـُت أنت۔ ھالءِ چپ چاگردا چم شانک دات أنت و مردمانءِ حسابءِ أندازہ جت۔ چہ دوصد کسا گيئشتر گندگ نہ بیگا إتنت۔ من دیم گون وتی سنگتےءَ کت و گشت ' مئے جھدکاران مان لندنءَ چہ إیشی مزنترین مچّی سرجم کتگ۔ إے جلگھین کراچی گون نزیک دو میلین بلوچان و مچیّا دوصد مردم!' من وتی حیرانی درشان کت۔
آئی جواب ترّینت " من تئی حیرانیا أنگت گيئش بہ کنان؛ إے دوصدین مردمانءِ توکا 15 کسان گيئش إدءِ –لیاریءِ- بلوچ نہ أنت۔ کل چہ گولیمار، جھانگیر روڈ، ملیر و دگہ ھندان آتکگ أنت"۔
آئی وتی گپ گيئش کت "لیاریءِ مردم 'گنگ وار'ءَ دلپروش کتگ أنت"۔

من دلا فکر کت شاید ھمے سبب أت کہ چہ گپ جنوکان یکـّے ھم وتی دلءِ خبرا سرجمیا درشان کنگا مارگ نہ بیت۔ پھک وتی گال و گالبندان دزّگا إتنت۔ گشیگا مزنین زورے سرا ھست أت۔
آ زمانگا کہ لیاریءَ بلوچانءِ مچّی إبیت أنت، اودا تران کنوکانءِ گپانءِ إشکنگا رند مردم یک دگہ شخصیتے جوڑ إبیت أت۔ آوانءِ گپانءِ گوشدارگا دل سیر نہ بیت أت۔ وھدے بی إس اوءِ یاسین بلوچ، کھورخان بلوچ، صمد بلوچ و سنگتانءِ تران مردمان گوش داشت أنت، گڈا ھرکس مارگا أت کہ آوانءِ خبر چہ زانتءِ ڈگارا رونگ بيتگ إتنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

پریات۔ آزمانک: ولید گربنی

1988ءَ مکرانءِ ھند 'مند'ءِ نزیکا 'ملا چات' نامین میتگےءَ پاکستانی فوجا أناگتا یورش برتگ أت۔ و میتگءِ سرا بے حساب کتابا تیر و توپ گوارینتگ أت۔ ھمے میتگءِ شھید و تاوانبارانءِ یادا من إے آزمانک نبشتہ کتگ أت کہ 1990 دھرا ماھتاک 'بلوچی لبزانک'ءَ شنگ بیتگ۔
مروچی بلوچستانءِ ھر کنڈا ھمے وڑین جاور ظاھر أنت۔ جاھے جنداللہ، جاھے بی إل إے و جاھے بی آر إے یا فلان ڈکیئٹ و فلان بدمعاشءِ ناما بلوچ استمانءِ سرا زواکی إبیت۔ إے پریات ھمے زوراکیانءِ آماچین بے میارانءِ دلانءِ پاھار إنت۔

پاکین پروردگار! دنیاءِ تھا آیگءِ أولی دمان أت۔ أنگت وتی چم پچ نہ کتگ إتنت و چپ چاگردءِ شـَرّ گندھان سھیگ نہ إتان۔ گلزمینءِ برزین ھساربندان چم نہ کپتگ إتنت۔ نے کہ أنگت زید و کھچر، و مان إیشان چـَروکین آسکانءِ آزادین زندمانءِ حالا سرپد إتان۔ پہ سرڈگارءِ آزادی و راجءِ وتواجھیا جھد کنوکین یلانءِ حال ھم أنگت ھچ کسا منا نہ داتگ أت۔ چہ إے خبرا ھم سرپد نه إتان کہ دنیاءِ أوارین گنڈان بازین جھدکاران پہ إنسانانءِ آزادی و سربلندیا وتی جان ندر کتگ أنت۔
تنے وھدی چہ زندءِ بنگيجی گر چیلاّن نہ گيشتگ إتان کہ کسےءَ منی گوشا جار پرّینت کہ تو چہ درستان مزنتر ئے، تئی ھم درور ھچ کس نیست و محمد (ص) تئی گڈی رسول إنت۔

من رندترا چم پچ کت أنت و چاگرد ألکاپین چارگے دات؛ چون براھدار أت! گون گالان درشان کنگ بیت نہ کنت۔ وتی چم من چَھر دات و ھما ھستیانءِ نیمگا شانگ دات أنت کہ منا دنیاءَ آرتگ إتش، گندان دست إش برز أنت و منا پہ سلامتی مان دنیاءَ آرگ منتـّان چہ تو گرگا تنت و چہ تئی دربارا لوٹگا إتنت کہ منا دائما سلامت بہ دارئے۔

وھد گوزان بیت۔ من چہ براھدار و دل ساچین چاگردا سوب چست کنگا إتان۔ وتی برات، گھار، سیاد و وارث دیست أنت کہ گون زندءِ أڑ و جیڑوان گرچیل إتنت۔ دمان پہ ساعت چہ تو مدت لوٹگا إتنت۔ آوانءِ إے کارپدان منی سر ھچ پــر نہ بیگا أت؛ منی مَت کار نہ کنگا أت کہ مردم پہ وتی ڈکانءِ دپا گرگا سرجمین تک تاچان وت کنگا إتنت، بلے دست إش تئی نیمگا چست إتنت و تئی دربارا پریات و زاری کنگا إتنت۔
دلا باز لوٹ إت کہ چہ آوان جست بہ کنان، بلے إفسوز کہ منا دپ زبان نیست أت۔

زنڈین وھدےءَ پد پہ دپ زبانا رستان۔ ألبت تا إدا رسگءِ راها من بازین نبیتگین بیگا دیستگ إتنت۔ ھنچین مردم دیستگ إتنت کہ شپ و روچ بے سکامات؛ بارانءِ چیرا إتنت، بلے پہ مشکلا دست إش دپا رست۔ دگہ بازین مخلوق گون چُکّ چُلانگان شدیگین لاپا وپ أنت۔ لھتے ھنچین مردم ھم دیست أنت کہ سر ظاھرا أڈ و دراہ إتنت، بلے پہ کارا گشے زانان کارچ إش لگّ إت؛ إے میتگ پرا میتگ مال إش پنڈ ورگ أت۔
دگہ بازین دیست أنت کہ مردمانءِ میڑینگ إش وتی گاڑالین کوپگان زرتگ أت۔ یک کسانین ٹولییے گروناک أت۔ إیشی باسک گون تو ھمکوپگی کنگا إتنت۔

نون کہ منی دپا زبان لھڑ أت؛ وھد أت کہ گوستگین سالانءِ چیرین زھران درشان بہ کنان۔ إے ردا أولسرا وتی مات من مانتـّرینت۔ مات پہ سھڑینگا منا سرکچ دیگا لگّ إت۔
"منی چک! تئی خبر راست أنت کہ سر ظاھرا مردم وتی کار و جھدانءِ سببا سوبین إبنت، بلے حقیقتا پشتا یک زنڈین زراکے ھست إنت کہ ھمائیءِ رضا و منشاءِ برکتا مردم ودی إبنت، رُد أنت، دراہ یا نادراہ إبنت و یا بیران إبنت۔
روزی دیوک ھما إنت۔ آئیا ما واجہ خدا گشین"۔

منی دگہ گپّےءِ پسّوا ماتا درّائینت: چہ آئیءِ کمالان یکـّے ھمش إنت کہ کس آئیا دیست نہ کنت، ألبت آ دنیاءِ توکا ھر نیک و بدا گندیت۔ دیمترا ماتا سرکچ دات
"منی چک پہ تو منی سوج ھمش إنت کہ وتی مَتا باز زور پـِر مہ دے۔ تو ھنوّ چشین گپان سرکچ نہ ورئے۔ مزنتر کہ بیت ئے، گڈا ھوش إت شرتر کار کنت و إیشان پوہ بیئے"۔

وھد دیمترا شت۔ مزنتر بیتان۔ ترّتاب کت۔ دگہ شھر و دیھان منی سر کپت۔ گيئشتر مردم و آوانءِ کارپد دیست أنت۔ ھمک ھند و دمگا مردم یوکا تئی غلامیا إتنت۔
دلا خیال آتک کہ یک و دو ھندانءِ مردم ناسرپد بیت کن أنت، چؤ وا بیت نہ کنت کہ پھکین راج پھوال بہ بیت۔ آسر ھمے بیت کہ اُستمانءِ رما أوار بیتان۔ وھدے گون مردمان ھؤر تئی دربارا پہ سجدہءَ وتی سر ڈگارا جت، گڈا مارت کہ تئی ذکرا مزنین وشّییے مان إنت و دل خرسند إبیت۔
نون ماتءِ گپان سرپد بیتان۔ من زانت کہ تو زوراکےئے۔ مردمانءِ راھشون تئی جند إنت۔ یوکا توئے کہ مردمان چہ جیڑہ و نگیگیان رکـّین ئے؛ آوانءِ مشکلین راھان پچ کنئے۔

أے زمین و زمانءِ واھند! تو وا زانئے کہ منی عمر باز نہ أت، بلے ھمے کمّین سالان کہ منی سر ھؤش أت؛ وتی وھدا گيئشتر تئی یادا من گوازینگا إتان۔ تئی برکت أت کہ ما سارتین زمستانی شپا روکین چگردی دارانءِ آسءِ دیما بے غمیا نشتگ إتین۔ چہ بانداتءِ مشلان بے ترانگ، وتی وش گپیان گیڑا إتین۔
تئی قدرتان بہ چار! أناگتا کروھپگے بیت۔ إیشیءَ توارا مئے مُھرین بان کہ دیوالانءِ پراھی ئی گوازے بیتگ أت؛ اُستا رودین منی پتءِ دوستیءِ سببا گون گیئشین دلگوشداریا پرچتگ أت، پدا منی پیرکءِ کشتگین روگنی مچءِ ریدگین کنٹ ئی مان سرا أت و گون برنجی ڈگارءِ خاکان منی پتءِ رون مؤش کتگین گندمءِ سیپوران مینتگین گلا دونتگ أت؛ چؤ کہ چکــّی ژانگلینوکےءَ سرینت و خشکین گڑبءِ ڈولا بان بورگ، و رچگا لگت۔
چہ إیشی رند کس پہ کسا نہ بیت۔ ھچ کسا موہ نہ رست کہ دیوالانءِ مھری و اُستا رودینءِ کارزانتی و کوّاسیءِ سرا فکر بہ کنت۔ تو بہ تچ، من بہ تچان؛ ھر کس پہ وتی ساہءِ دربرگا مجبور بیت۔
ھو! دیدگان وا ساہ دوستر إنت، بلے نہ کہ پہ پھکان۔ آ شپا گشیگا منی پت و مزنترین برات بیکلءَ چک چلانگانءِ زند چہ وتیان دوست تر إتنت۔ موت سرا ساهیل أت، بلے آوان پہ ما إے دگرانءِ رکـّینگا لانک بستگ أت۔ مارا کـَپـِنجوکان گرگا و درا ألگچ کنگا إتنت۔ مارا رکــّینگا رند بیکلءَ پت پہ درکپگا ھکـّل کت۔ وتی جند ئی دیم پہ کنڈیلا شت۔
تئے قدرتءَ جاھے کہ دیستگ بنیادما نہ دیستگ۔ تئی کار و إرادوان کس چہ پیسرا نہ گندیت، نے کہ سرکچ إش وارت۔ چہ ما کےءَ إے گمان أت کہ چہ درستان گڈسرا درایگءِ جھدا بیکلءَ لمبوکین کنٹ چیر چـِن أنت۔
وھدے گون کنٹانءِ کپگا مئے کنبءِ بودناکترین مردمءِ اُفـّارگ رست أنت، گڈا چہ ما کسے پشت نہ کپت کہ وتی ھیسکارگ و ھارین أرسان داشت بہ کنت۔
من إشکتگ أت کہ جنین آدمانءِ دل نازرکتر إنت و درد سگگءِ اوپارإش کمتر إنت؛ إیشیءِ شاھدی آ شپا بیکلءِ بانورین لوگبانک زیتونءِ دل ترکین موتکان دات کہ گون میتگءِ آ دگہ بے بھتین جنین آدمان ھم گٹ أت۔ آدگہ جنین آدمانءِ کسے نہ کسے ھمے ویلءِ ھرجان شتگ أت۔ ھر نیمگا گریوگ، پریات، آہ و زاری أت۔
کسے پہ وتی چُکـّا، کسے پہ پتا، دگرے پہ براتا و زیتونءِ ڈولین بے مراد پہ وتی لوگواجھا گِرے و گـژّا إتنت۔ ھازگین ٹـپّانءِ سوزمان ھم چہ بازینانءِ اوپارا در إتنت۔ ٹپـّيانءِ چیھالان پشت گوَرءِ کوہ بندا ڈیک وارت و چھر إش کت۔
بازین کسانءِ نـُک چؤ کہ 'کلی'ءَ بُزر أت و چہ تو کمک لوٹگا إتنت۔ آ سرپد إتنت کہ أبید چہ تو دگہ کسےءَ سکـّیان دیر کنگءِ توان نیست إنت۔ ألبت پہ جوابا چہ ھر گورا سھردپین تیر و توپانءِ گوارگ تیز تر بیگا أت۔ گشئے زانان آ شپا تو مارا شموشتگ أت، یا مئے بھتا تو ھمے نبشتگ أت۔
زنڈے ساھتےءَ رند آسمانءَ آس گوارگ بند کت۔ ألبت مرتگینانءِ پشپد و زیمیانءِ موتکان لـُنجین شپ صحب کت۔ روچءِ برانزان شمّین شپءِ تاموری چمّانءِ دیدا تاچینت۔ بلے آتکگین عذابءِ کارپدانءِ تھاریا أنگت چہ وتی جاھا ٹِک نہ کتگ أت(1)۔

چہ لنبتگین بانءِ خاکءِ چيرا خونا مینتگین بیکلءِ جسد إش در کت و مسیتءِ پیشگاھا آ دگہ شھیدانءِ ردا إیر إش کت۔ وھدے کہ من وتی براتءِ جؤن دیست، من ھنچؤ مارت کہ گشیگا آ زندگ أت، و منا گشگا أت "ھمبل! برو زوت مدرسہءَ۔ ترا دیئر إبیت، وانگا پشت کپئے و آ دگہ چک چہ تو دیما درء کپ أنت"۔
بیکلءِ ھمے سکینانءِ برکت أت کہ پانزدہ سالءِ عمرا من دھمی کلاسا سر بیتگ إتان۔

بلوک جمالی چہ جرّ و داران وڑ وڑین درمان أڈ کنگا پختہ أت۔ ھمے کوّاسیءِ سبب أت کہ کرّ گورا نام إش پہ أدب گپت۔ مرچی بلـّوکا وتی کوّاسی و دستانءِ کرامات پیئش دارگی أت؛ بازین چک و نماسگانءِ ٹپّ درمان کنگی إتنت۔
أے غیبی علمءِ واھند! تئی باز منـّت کہ آ روچی تو بلـوک جمالیءِ دستان زور بکش إت و آئی درمانان تاھُد۔

شھید بیتگین کفن و دفن کنگ بیت أنت۔ ملاءَ پدا چہ تئی دربارا پہ آوان مغفرت لوٹ إت۔ چہ إیشی رند جارئی جت کہ ظھرءِ نمازا رند واعظ إبیت و مردم بیا أنت، گوش بہ دار أنت و ثواب بہ زیر أنت۔

أنگت کس سھیگ نہ أت کہ میتگءِ سرا عزابءِ کوہ پرچا لـُنبینگ بیتگ أت؛ کجا دست أت کہ جفا کشین مردمانءِ إیمنین شپ ئی پہ آوان مخشرءِ میدانءَ ڈولا کتگ أت۔ بلـّی تورین یکـّا دگرءِ دیما وتی خیالان درشان کنگا إتنت، بلے کسے کہ صحبا پہ وتی چلوپگا درء کپت و شپءِ أولی پاسا چھر کت؛ چے ڈولا دنیاءِ رپکان سرپد إبیت أت۔ پمشا آوانءِ چست إیر پہ آسرے رسگا نہ إتنت۔

نیم روچءِ درگتا مئے دمگءِ مردمانءِ ناما پہ ملکءِ پارلمنٹا گچین کتگین باسک واجہ چاشک خان سئے جیپانءِ رُمبا میتگا سر بیت۔ نیامجیءِ جیپا واجہ وت سوار أت۔ دیمےءَ آئیءِ منشی أت و پدےءَ سلاحبندین پانک إتنت۔
مھلوک مچ بیت أنت۔ ھر یکـّے وتی فریادا پیش کنگا لگّ إت۔ ھر کسءِ درد یکـّین أت و امید ھم یکّ إتنت۔ ألبت واجھا پہ آوان چیزے تھل و ترپشین دانک گون أت۔
درّائینت ئی" إے میتگا لھتے یاگی ، دز و ڈونگ رو آ گنگا بیتگ أنت۔ کار إش رھزنی و مردمانءِ پُلگ ورگ بیتگ۔ ھرجاہ کہ شتگ أنت سرکارءِ خلافا زهر إش شانتگ۔ اُستمانا سرکار و سرکاری کارندوانءِ خلافا ترّینگا بیتگ أنت۔ جانباز فوجا پہ إیشانءِ گرگا وس کار بستگ، بلے إیشان دست دیگ نام نہ زانتگ۔ پمشا أبید چہ إیشی دگہ راھے پہ سرکارا پشت نہ کپتہ بیتگ"۔
چاشک خان مکـّارانءِ وڑا زبان چھر بیرہ دات و پدا وتی خبرئی إے ڈولا سرجم کت "من سرپدان! بازین بے گناہ رگزا ترّتگ أنت۔ شما زان إت کہ وھدے آس مان لدا کپیت، تر و خشک نہ زانت"۔
إے واجہ إدا گشتانک دیگا أت، آنگو کھدا جیّندءَ کہ دوشیین کـَھرا میدءِ ٹالے ھم نہ باھینتگ إتی، یک دست دپی کتاچے پہ واجہءِ سبارگا دراج داتگ أت۔ چاشک خان وتی چارین دانک گشت أنت، کھداءِ مھمانجاھا شت، سبارگ ئی وارت و رخصت بیت۔ ما ھم چہ تئی داتگین نیامتان وتی جوازتا چت وارت و مسیتا پہ ملاءِ واعظءِ گوشدارگا شتین۔
واجھین مولوییا أچ تئی پاکین کتابءَ لھتے آیت تلاوت کت و پدا آوانءِ مانا پہ ما بیان کت أنت۔ آئی گشت " خداھما مردمانءِ سرا عذاب کاریت کہ چہ آئيءِ راھا در بہ بنت؛ آ ھچبر ظالم و منکـران نہ بکشیت۔ إے میتگ کہ مرچی پروردگارءِ قھرانءِ آماچ بیتگ، ألـمّا إدا کسے چہ خداءِ راھا در بیتگ۔ ھمائیءِ آسا شما کلّ ستکگ إت۔۔۔"
من زانت کہ إے بزگ و پھک دلین مردمانءِ میاربار من بیتگان۔ منی کسانیءِ کفرانءِ آسا تو إے اُستمان سوتکگ۔

"أے بکشوکین مھربان! منا تا ھفت پشتا توبہء نسوات إنت۔ من دگہ برا چشین کفر نہ جنان و چہ تو منکر نہ بان۔ منی پیسری گناھان منا پھل کن۔ من چہ تو دوزخ آسءِ أمانا لوٹان۔ بے شک تو بکشؤکے ئے۔

تئی گناھکارین بندہ
ھمبل۔

(1) چہ وتی جاھا ٹک نہ کتگ ات= گامے چہ جاھا نہ سُرتگ ات.

Rights reserved by www.balochinews.com

شھزاد، شاھو و شھناز۔ آزمانک: ولید گربنی

إے آزمانک ماھتاک 'بلوچی لبزانک'ءَ 1990ءِ دھرا " چو پرچا" سرحالا شنگ بیتگ۔ پہ إیشیءِ واناکتر کنگا نبیسگءِ راھبند و لھتے گال، و گالبند مٹیتگ یا گيئش کتگ أنت۔

شاھو پنچ وھدءِ نمازی، إسلامی راھبندانءِ پابند و پکـّائین دیندارے أت۔ ھموک شش ماھا پد آ یک رندے تبلیغی جماعتءِ ھمراھیا چلّے جنگا ضرور شت أت۔ آئیءِ روزگار کشارکاری أت۔ برے برے میتگءِ دوکانداران پہ وتی بار و أزبابانءِ چست إیر کنگا ھم توار جت و پرے کارا چل یا پنجاہ کلدارئی دستا کپت۔

أول سرا ھمے پیما لوگءِ خرچ ئی درآیگا أت، بلے ھما إنت کہ آئیءِ ھفت و نوہ سالگین بچکان وانگ بندات کتگ أت؛ مدرسہءِ فیس و کتابانءِ بھاءِ خرچان آئی وامانءِ چیرا بار داتگ أت۔ دو جنین چک ئی ھم ھست أت کہ یازدہ و چاردہ سالگ إتنت۔ چکـّانءِ مات شھناز عمرا سی و پنچ سالے أت، ألبت گندگا گـُشئے بیست سالءِ نوکسیرین بانورے أت و مدام چؤ بانورےءَ سمبھتگ أت۔ ألّما پہ آئیءِ پچ و سِنگاران بازین زرّے پکار أت۔ جنکانءِ پچ پوشاک ھم أرزان نہ إتنت۔

شاھو مدام وتی جن و چک سرسوج کت أنت کہ أمیر و أزگارانءِ تـَرپَران مہ کن أنت و وتی غریبیا بہ چار أنت، بلے جن چکـّان ھما کت آوانءِ دل۔ شاھوءَ زور پر دیگا تنت کہ وامان سرے دہ سر بہ کنت، بلے آوانءِ ڈکـّان بہ ھرّیت۔ ھمے چست إیرانءِ سببا شاھوءِ دستا باز رندا شھناز سیئرے سیئرے لٹ ھم وارتگ أت، ألبت بلوچ گشت 'رئوت ھیئل، نہ روئوت عادت' ھما شھنازءِ عادت و ھما آئیءِ تماہ و آرزو!

مرچی پدا شاھو و شھناز دیم پہ دیم إتنت۔ شاھو پریات کنگا أت "پہ غوث و پیغمبرا بہ چار منا چؤ بزگ مہ کن إت، من إنچو وام و بدل چہ کو بہ کنان؟"
شھنازءَ إے پریات مان نیاؤرت و پسو دات "أچہ جنین و چک خرچ لوٹ أنت۔ گون لوگءِ نندگا و تبلیغیانءِ ھمراهداریا ھچ کسءِ لاپ سیئر نہ بیتگ۔ آ دگہ مردمان بہ چار! پہ دبئی، مسقط و بحرینءِ روگا چنچو دلسیاھی کش أنت! اودا رو أنت و وتا، و جن چکان آسودگ کن أنت!"
گون دبئی، مسقط۔۔۔ءِ نام‏ءِ إشکنگا گـُشیگا شاھو بُن گپت۔ پہ زھر گنکی گشت ئی "من آوانءِ پیما کـُت نہ کنان۔ بہ روان دو دو و سئے سئے سال ڈنی ملکان بزگ بہ بان، و جن چک إدا خداءِ ناما یلہ بہ بنت! من چؤ کت نہ کنان، ترا سیاہ جواب إنت"۔
شاھوءِ ھژم شھناز دیت کمے نرم ترّ إت و گون نرمین گالوارےءَ گشت ئی "بے عقل! جن و چُکـّان ھچ ّ نہ بیت۔ بازین کسانءِ جن چک ھمے پیما زند گوازینگا أنت۔ أصلا زرّ إنت کہ بے آئی مردم زند گوازینت نہ کنت۔ ھنوگین دورءِ عزت و شرف پھک گون زرّا ھمگرنچ إنت۔ تو زانان نہ لوٹ ئے کہ تئی چکـّان شرّین لوگ بہ بیت، شرین پچ پوشاک إش گورا بہ بیت و شرّین إسکولان وانگا بہ بنت؟
آ جنین و چک کہ شرّ أنت، مرد و پتءِ غیر موجودیا خراب نہ بنت۔ و بد کرد وتی سر پرستانءِ چمـّانءِ کلاّ ھم دیما سیاہ کن أنت و کماش إش سھیگ نہ بنت"۔
گون إے خبران گشے شاھوءَ لٹے مان سرا لگ إت۔ چم ئی در لپاشت أنت و چیھال ئی کت " پمیشا جنینءِ جاہ خداءَ مردینءِ پادانءِ چیرا کتگ۔ چیاکہ وھدے آ بد عادتیا بہ زیریت، گڈا دارگ ئی مشکل إنت۔۔۔"
گون ھمے گپان شاھو ظھرءِ نمازءِ عذرا چہ لوگا در کپت۔

کمے رندترا نودبندگءِ لوگبانک شھنازءِ لوگا پُترت۔ سلام و دراہ باتا پَد چہ مسقطءَ وتی مردءِ راھداتگین ٹیکیانءِ قصّہ ئی دپا کت "نودبندگ پنچ جوڑی گد و پنچ پنچ ھزار کلہ دار پہ إیشیانءِ دوچائینگا پہ من راہ داتگ، پہ چکـّان شرّین بئگ (کیف)، قلم و دفتر، پہ براتان جوڑییے جوڑییے گد و کئوش، و پہ منی پتا دہ ھزار کلدار ئی گون کتگ۔۔۔"
وھدے نودبندگءِ لوگی إے گپان کنگا أت، شھنازءِ پئتوکین چم آئیءِ دپا سکّ إتنت۔ آئیءِ زبانءِ چھر و بیرہ گشیگا شھنازءِ جونا چؤ کارچےءَ پچ برّگا تنت۔ گپانءِ ھر گال شھنازءِ ٹپّانءِ سرا وادءِ کارا کنگا أت۔
"۔۔۔ دگہ یک کئسٹے چہ وتی وش وشین گپان پرّ ئی کتگ، ھم گون إنت"۔ نود بندگءِ لوگبانکا وتی گپ سرجم کت۔
گپانءِ سرجم بیگا رند شھناز گون وتی مُجـِتگین مُورکا درائینت "ھو! من و شاھو کمّے پیسرا ھمے خبرءِ سرا جیڑگا بیتگین کہ آ پرچا درین ملکان روگءِ جھدا نہ کنت؛ شاھوءَ سوج ديگ کوھا سوج دیگ إنت۔۔۔" شھناز أفسوزیگین گالوارےءَ گشت۔
پدا وتی گپ ئی دیما برت "۔۔۔ بس وام پہ وام سرا کنان روان إنت و گشیت 'خدا إش دات'۔ ھر کس زانت کہ خدا چہ آسمانءَ نہ ریئچیت۔" شھناز ھمے دوئین جملوان گندگا پروشت و دئور دات۔
نودبندگءِ لوگبانکا تسلاّ دات " صبر بہ کن، منی گھار صبرءِ بر شیرکن إنت۔ منا بچار! شپ و روچ گون إے ھردکان نشتگان و چم دو دو أنت۔۔۔" وتی گونڈوانءِ نیمگا إشارہ ئی کت و گشت ئی۔
"۔۔۔ مدام چہ پروردگارءَ دعا لوٹان کہ نودبندگءَ چہ من راضی بہ کنت۔ بلّی تورین مارا ھچ چیزا تنگ ئی نہ کتگ، بلے ھما إنت کہ شتگ منی مال إے پَشکیئنک إنت۔۔۔" نود بندگءِ لوگیا وتی گورءِ پیت دوچین پشکءِ دامن گپت و گشت۔
"۔۔۔ آ کہ اودا پہ من و منی چکّان ھیئد شلونچیت، پرچا من ھم پہ آئیءِ ودارا وتا ندر مہ کنان"۔ نود بندگءِ لوگبانکا گپ سرجم کت۔

وھد گوزان أت۔ شھناز و شاھوءِ مِڑگ وتی جاھا ھست إتنت۔ ألبت نون پہ شھناز لھتے در پچ بیتگ أت۔ ھر کسا زانت کہ آئیءِ لوگواجہ نیزگارے، پمشا چہ درین ملکان کہ آتک أنت، گڈا پہ شھناز و آئیءِ چکان ٹیکیے گون إتش۔

شھزاد ھم ھمے میتگءِ نندوکین ورنائے أت۔ چہ کسانیا چورہ بیتگ أت و پیرین بلـّوکا گون بزگی رودینتگ أت۔ وھدے مزن بیت، گڈا آ دگہ مردمانءِ رما چہ ملکا در کپت و سر ئی مان کویت در آرت۔ اودا ألکاپین کارئے رست ئی۔ پگارئی ھم شرّ أت۔ آئی سرا أبید چہ بلوّکا دگہ کسےءِ ذمہ نیست أت۔ پمشا زرّ ئی باز أت۔ آئی بلـّوکا ریلے پُر کتگ و راہ داتگ أت و چہ شاھوءَ لوٹ ئی کتگ أت کہ برے برے شھنازءِ خیالا به کپیت، پرچا که آئیءِ مرد بے روزگار أت۔
شھزادءَ بلـّوکءِ گشگءِ پدا وھد وھدءِ سرا پہ شھناز و آئیءِ چکـّان گد و دگہ ٹیکی راہ دیان کـُت۔

دو سالانءِ پرگوزگا رند شھزاد پہ گِندُکا ملکا آتک۔ إے رندی آئی پہ شھناز بازین سامان آؤرتگ أت۔ شھناز وا چہ پیسرا شھزادءِ زیر منـّت أت، نون گيئشتر آئیءِ نیکیان چیر ترّینتگ أت۔ چمشکا آئیا گون چکـّان شھزادءِ نام مدام مان دپا أت۔ پادے وتی لوگا و پادے مان شھزادءِ بلـّوکءِ لوگا أت۔

شھزادءِ آیگءِ أولی ھفتگا شاھو پہ چلـّےءِ جنگا تبلیغان شت۔ نون شھناز وت وتی نیک و بدءِ واھند أت۔ شھزادءِ إے دیم و آ دیما پرتر مانتر کنگا أت۔ شھزاد آدگہ مھمانی خلاص کت أنت، گڈا جمعہءِ شپا شھنازءِ مھمان أت۔
شھناز پہ مھمانیا وتی جوازتا دو مرغ کشتگ أت۔ یکے ناروشت ئی کتگ أت و دومی کباب أت۔ باسمتی کنکءِ بٹےءِ سرا کباین مرغے لنگ پچ تنت۔ شھناز وتی چک ماھلـّہ واپینتگ إتنت۔ و پدا وت ئی بانوری سمبھینت۔ وراک ئی شھزادءِ دیما إیر کت أنت و آئیءِ دیما گون ٹھلے نِشت۔

شھنازءِ مزنترین جنک ڈلگ أت۔ آئی چہ ظاھری جاوران آدیم گندگءِ لایق أت۔ دریگءِ پشتا گوش ئی سک إتنت۔ وتی ماتءِ ھلوتان إشکنگا أت۔ رندترا شھزادءِ توارئی ھم گوشان کپت۔
"شھناز! من پہ تو و تئی چکــّان ٹیکی و دزکمکییے کہ راہ داتگ یا گون وت آرتگ، تئی بزگی و تئی مردءِ نیزگاری من دیستگ۔ یار ھمودا باز إنت!" شھزاد گون ھمے گپان گشاد گشادیا چہ بانا درآتک و دیم پہ وتی بلـّوک لوگا رھادگ گپت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

أنگار کــکڑا سُند شت- بزان وسایلان بل، زمین شُت

مشرقی بلوچستانءِ سرین راجپھاز گلانءِ إتحاد 'بلوچ کانفرنس برای تحفظء بلوچستان'ءِ سرین سروکان مان کوئٹہ یک 'رالی' یے کشـّتگ۔ إیشان چہ سرکارا لؤٹ کتگ کہ أفغان مھاجرانءِ دستا بلوچ زمینان پہ زور برگءِ دیما سرکار بہ داریت۔ أگر سرکار چؤ مہ کنت، گڈا بلوچ تفنگ چست کن أنت و وتی زمینان پہ زور چہ أفغانان پچگر أنت۔

رالیءَ بلوچ لیڈر حبیب جالب، میر مھیم خان، حیات جمالدینی، میر غلام نبی مری، میر ظفر شاھوانی، مراد رودینی و جاوید بلوچءِ ھوریا دگہ بازین کسان بھر زرتگ۔ إیشان وتی ترانان گشتگ کہ سرکار أفغان مھاجرانءِ پلانگریءَ زیرگا إنت و آوانءِ دستا بلوچ زمینان پہ زور برگءِ پندلا صوبہءِ سرکار و إسلام آباد شریدار أنت۔

آوان گشتگ کہ أفغان مھاجر چہ وتی ملکا تتکگ و إدا پہ پناہ زیرگا آتکہ بیتگ أنت، بلے مروچی بلوچ سرڈگار إش وتیگی کتگ۔ إیشان گيئش کتگ کہ أگر پاکستانءِ صدر آصف علی زرداریءَ بلوچانءِ درد پر بہ بیتین أت، گڈا آئی سِند و پنجابءِ جیڑہءِ مزنترین سبب 'کالا باغ' ڈیمءِ منصوبہءِ پروشگا ھوری گوادر پورٹءِ منصوبہ ھم خلاص کتگ أت۔

رالیءِ کماش افسوزیگ أنت کہ بلوچستانءِ چارین کنڈان فوجی بنجاہ أڈ کنگ بیتگ أنت و پہ بلوچانءِ کـُشگ و گار کنگا إے بنجاہ کارمرز بیگا أنت۔ آوان سرکار ڈاہ داتگ کہ آ بہ زانت بلوچ پہ وتی حقانءِ پھازگا سرانءِ ندر کنگا ساڑی أنت و ھچبر نہ ھِلّ أنت کہ بلوچ سرڈگار آوار جنگ بہ بیت۔

روچتاک توار و روچتاک إنتخابءِ داتگین إے حالا دیمترا آتکگ کہ أفغان مھاجرانءِ پاکستانی شناختی کارڈ و دگہ نقلی سَنـَد باطل کنگ بہ بنت۔ ھوریا چہ إیشانءِ دستا مان گوادر، نوشکی، دشت، کردگاپ و دگہ ھندان زور کپتگین بلوچ زمین پچگرگ بہ بنت۔

داتگین أولی عکسا أفغان مھاجر کوئٹہءَ مغربی ملکانءِ بیرقان سوچگا أنت و دومی عکس أفغانان چہ بلوچستان در کنگءِ بلوچانءِ رالییے إنت۔

Rights reserved by www.balochinews.com

گند نندے گون ناکو ھیبتان- آزمانک: ولید گربنی

إے آزمانکءِ أولی بھر درانڈیھیءِ ناما ماھتاک "بلوچی لبزانک"ءِ تاک أپریل-مئی 1992ءَ شنگ بیتگ و دومی بھر ئی گون "دیمروی" سرگالا رندترا مان ماھتاک "بلوچی"ءَ شنگ بیتگ۔ من إیشی لھتے کسانین نقطوانءِ مٹینگا رند دپ مان دپ داتگ و پہ وانوکان ندر إنت۔ بیت کنت کہ مروچیین جاوران لھتے نقطہ بے مانا بہ بنت۔

أولی بھر
ناکو ھیبتان مغربی بلوچستانءِ نیامجی ئی دمگےءِ نندوک بیتگ۔ سی و پنچ سال پیسرا درانڈیہ بیتگ و ھمے ملکا روزگار ئی گپتگ، و بادے مروچی وتی ملک و مردمانءِ دیدار ئی بھتا نیاتکگ۔ من لوٹ إت کہ گون واجھا گِندُکے بہ کنان۔ ھوریا چہ آئی ملک و دیارا ویل دیگءِ سبب، و إے ملکا زند گوازینگءِ وڑ پیمانءِ باروا چیزے جُست بہ کنان۔ سلام علیکا رند من واجھا وتی آیگءِ سبب گشت۔ گڈا آئی آپ و چاھے وارینگا رند وتی گپ بنا کت أنت و تا گڈسرا دگہ جستےءِ موہ ئی منا نہ دات۔ واجہ ھیبتانءِ گپ شمئے دیما أنت۔

"إے زندگیءَ من ھر پیمین دلسیاھی دیستگ۔ چمدار بیتگان، وامدار بیتگان، پہ دو و سئے کلدارا حمّالی کتگ، بے روزگار ھم بیتگان و ھنچین وھد ھم دیستگ کہ بے وردن زگرین روچ شپ و لـُنجین شپ روچ کتگ أنت۔ ألبت چہ أے درستین بزگیان درپدریءَ منا گيئشتر تورینتگ و أنگت تورینگا إنت۔
راستے منی درانڈیھیءِ مزنترین سبب بے روزگاری بیتگ، بلے نون کہ من درانڈیھیءِ جورین تام چشتگ؛ ھمے گشان کہ چہ درین ملکانءِ چرپین دپارا وتی ڈیھءِ خشکین سیسرک گنج إنت۔ درانڈیھیءِ إے سی وپنچ سالانءِ ھر دمانا ھنچین سوچاکین چندوک پاتکگ کہ إیشانءِ ٹپ منی ھر بند بوگءِ سرا مدام ھازگ أنت۔ و إے ھازگین ٹپانءِ سوزمان نے روچا نندگا ھِلّ أنت و نے کہ شپان وپسگا۔
وھدے وطنءِ مچ، ڈگار، کشت کشار، درچک دار، تشک، جو، شیئپ، کئور، کوہ و گیابان یاد کا أنت دل شاد إبیت۔ پدا چہ ھمشان دوریءِ ترانگا کپان شادین دل گیمریت و پلار بیت۔ اومان کنان ھما وشین روچان کہ پس، میش و دلوت چؤن سرء وت جنگلان ویل تنت، چرت إش و بیگاھان وت آتک أنت۔ ھر آپسرءِ واھند ما وت إتین۔ ھر کولِگ و زَئے گشيگا مئے پت و پیرکی میراث أت۔ مچ، ڈگار، باغ و نیبگان پلّے پہ کار نہ أت۔ چہ نیبگ و ناہءَ راھگوزانءِ لاپ سیر تنت۔ کانب و کتل ھچبر چہ برنج، گلہ، أرزُن، زُرت و بانکلیئکءَ خالیگ نہ إتنت۔ مزاتیگی ناہءِ ھنب، ھینزک، پات و پاچکان أنباران گیئگ نیست أت۔ ھچ مھمان أبید چہ یکین 'من' ملکی روغنءَ رخصت نہ بیت أت۔ زئک چہ ملکی روغنءَ پرّ تنت۔ چہ شیر و شیلانچءَ کچکانءِ لاپ سیر أت۔
مات، پت، گھار و برات سرجمیا گل إتین۔ نے دوزہءِ ترس مان دلان ھست أت، نے کہ بھشتءِ ھور و گلمانان کسے دلمانگ أت؛ ألبت ھمے خیال مدام گور بیتگ کہ خدا ھر وھد چہ ما راضی بہ بیت"

ناکو ھیبتان گینسارتے کشّ إت، گٹے آپ ئی وارت و پدا گپا لگّ إت
"اوہ پہ رضا شاہ، آئیءِ کاسگ چٹّ و لگورین بلوچ حاکمان بات کہ إیمنین کوہ و دمگ إش جنگ جاہ کت أنت۔ ملکءِ شیپ، کور، مادن و راھسر چہ پھک دلین بلوچانءِ خونان رنگین بیت أنت۔ مال پہ مالءِ واھُندا پشت نہ کپت۔ شدلاپی، بزگی و چمداری ھمشان پہ ما آؤرت۔ ھمے شمین دورءِ آیگا مئے مردم کم کمّا درّچگا مجبور بیت أنت۔ سرکار و آئیءِ کاسگ لیسان ھنچین ناپاکین پندل ساز إت کہ ملکءِ توکا پشت کپتگین مخلوق گون یکا دگرا گٹگیر بیت أنت۔ اُستمانءِ نیاما براتکشیءِ تخم ھمشان چنڈ إت کہ تنے وھدے بزگین راج إے جورین کشارا رونگ و سوچگا إنت۔ أنگت گندگ إبیت کہ برات براتا، چک پتا، براتزھگ ناکوا و نماسک پیرکا کشگا إنت۔
ھمے ھنوگان مئے دمگا یک دردوارین واجھکارے کئے زانت کجام خداءِ بندهءَ وتی نازانتیءِ آماچ کتگ۔"

ناکو ھیبتانءِ أرس شلگا لگت أنت۔ رومالے چہ جیبا کش إتی و أرس ئی پھک کت أنت، و پدا خبرا لگت۔
"نون تو واجہ ئے من ھمے گپان جنان گڈا لھتے دوست منا ڈوبار أنت و گشت کہ چؤ نہ إنت۔ حقیقتا ھنچوش إنت منی واجہ! ھما چاگردا کہ من چم پچ کتگ أنت و رُستگان، آئیءِ گواھیا اودءِ ھر جرّ و دار گون من ھوریا دات کہ چہ رضا شاہءِ دھرا پیسر مئے سرا ھچ پیمین زورے پر نہ بیتگ۔ اودءِ کوہ و دمگان ما آزاد، و وتی شر و گندہءِ واھند وت بیتگین۔ ھمے خان مان برے برے پہ باجءِ گرگا کہ آتکگ أنت، گڈا مئے پیرینان گون زحم و تیران مانبستگ أنت، و چہ وتی دمگان تاچینتگ أنت۔
تاریخ گواہ إنت کہ مئے سرمچارین بلوچان وتی سر ندر کتگ أنت، بلے أبید چہ خداءَ دگہ کسےءِ دیما جھل نہ کتگ أنت۔
نون کہ گجر پہ زور ملکءِ واھند بیتگ أنت، تو زانئے بزگین بلوچانءِ دست نہ رسگا أنت۔ بلوچ گش أنت کہ زورا سرا راہ إنت۔ گون وتی زوراکیان گجران مئے مردم ھنچؤ پشتا داشتگ أنت کہ بادے مروچی بلوچ ھمایانءِ چانیگان چمدار أنت۔ أگر بلوچءِ دیما زمانگا کسےءَ بہ گشتین أت کہ روچے کئیت بلوچ دگرانءِ چمدار بنت؛ چشین خبرءِ کنوک سیر لٹ کنگ بیتگ تنت۔ بلے مروچی مئے گورا پشومانی إنت و بس۔
مئے اُستمانءِ زبان، رواج، پچ پوشاک، نند نیاد، تا إدا کہ إیمان؛ پھک ٹگلتگ أنت۔ پہ إیشی ما سرجمیا بلوچان میاریگ بہ کنین، گڈا وتی جندین میاریگ إبیت۔ پرچا کہ ھر کس ھما راھنبدا گریت کہ پہ آئی آسودگ تر بہ بیت۔ بلوچ وان أنت درین زبانان، اُستاد إش دگہ زبانان گپ کن أنت، مئے ھندان ڈنی مردمانءِ آبادکاریءِ سببا بلوچانءِ نند نیاد گيئشتر گون درامدان إنت، روچتاک، ماھتاک و تاکبند؛ راڈیو و ٹلوژن دگہ زبانان أنت و دگہ دود و راھبندان سکین دے أنت۔ إنچو جن و جاتوگیانءِ توکا أگر أنگت کسے وتی راھبندان داشت بہ کنت گڈا بزان کرامات پیئش داریت۔۔۔"

ھمے درگتا ناکو ھیبتان وتی ساعت چار إت و درائیت ئی: اڑ۔۔۔۔۔۔ے ملک و وطنءِ ترانگان من پہ بیھا شموشتگ کہ من مان درین ملکےءَ دگرانءِ نوکران۔ پھل کن چدا گيئشتر گون تو ھم دیوان بیت نہ کنان، ألبت أگر خدا سلامتی بیاریت دگه برے ألّما دیوان و گپ کنین۔ دیم پہ کار روگا چہ پیسر یک گپے گيئش بہ کنان کہ روچے ضرور کیئت بلوچ وتی واجہ وت بنت۔
گون ھمے گپا آ دیم پہ وتی کارا رھیج گپت۔

دومی بھر
ناکو ھیبتانءِ گپ بلّی کم إتنت، بلے پہ منی ھوشءِ جکسینگا باز إتنت۔ بازین کوھنین گپان سھیگ بیتان و دگہ بازین جست چہ منی مغزا چست بیت أنت کہ پہ إیشانءِ پسوّانءِ زانگا من تکانسر بیتان۔ پمشکا أنگت باز روچ نہ گوستگ أت کہ من ناکو ھیبتانءِ سرا پہ دگہ گدارےءَ وھد زیرگ واھگا ٹلفن جَت۔ سئمی ٹلنگگا آئی ٹلفن چست کت۔ چہ دراہ و جوڑیءَ رند من آئیءِ دیما وتی واھگ درشان کت۔ آئی آیوکین موکلءِ روچا منا وھد دات و من یکشنبہءِ بیگاھا کلاک دوءَ وتا ناکوءِ ھندا رسینت۔

من واجہءِ دیما درائینت: ناکو ھیبتان شما مئے گوستگین نیادا بازین گپ جت أنت کہ پہ من و دگہ بازین وانوکان نوک و مالومداری إتنت۔۔۔۔
"منی خبر پچے نوک مہ بنت!" منی تران أنگت سرجم نہ أت کہ ناکو گالائت۔ دیمترا گـُشان ئی کت:
شما وا نوکین دھرءِ مردم إت۔ زانت و علم ھنوگین زمانگا باز إنت، بلے چشین راجدپتری کتابے نیست إنت کہ آئیءِ تھا مئے راجءِ وشین دئور یا آئيءِ سرا بیوکین زوراکی ثبت بہ بنت۔

ھمے دمانا ناکوءِ نماسگا چاہءِ ترماس گون گنڈ و بلورین کوپان آرت أنت۔ ناکو ھیبتانءَ آئيءِ نیمگا إشارہ کت و گشت " إے دھرءِ وانندہ إیش أنت۔ کہ مان وتی ماتی زبان بلوچیءَ وش آتک و دراہ باتے گشت نہ کن أنت۔"
من درائینت " واجہ ھنچوش کہ شما مان پیسری گدارا گشتگ أت کہ إیشان میار نیست۔ پرچا کہ سرجمین چاگرد ھمے ڈولا إنت۔"
"ھو! منا گیر إنت، پیسری گدارا من إے درگتا باز تران کتگ أت۔ خبر إیش إنت کہ ما کماشان چارگ لوٹیت بارین ما پہ إے نسلءِ راھشونیا وتی وسان کار کنگائین یا نہ! أگر نہ، گڈا ما میاریگین"۔ آئی گشت۔

من چست کت: واجہ شمئے خیالا مئے ذمواری چے أنت؟
"چؤ کہ روچءِ روشنائیا پدّر أنت۔ آ دگہ خبرے أگر ما چہ آوان وتی دیما چیر به دئین" ناکو ھیبتان گشت۔
پدا وتی گپ ئی گیئش کت "دگہ راجانءِ ڈولا چہ مئے راجءِ زندءِ أوارین تکان آتکگین واجہ و کوّاسانءِ سرا ڈوبوے کیئت کہ آ وتی پڑان کار بہ کن أنت۔ ھانین داکٹر صحت و صفائیءِ سرا مردمان سر سوج کہ به کن أنت، اُستاد وانگ و زانگ سکین بہ دے أنت۔ ندکار وتی میدانا کار کت کن أنت و سیاستکار پہ ستک دل مھلوکءِ سیاسی حقانیءِ پانکجنیا بہ کن أنت۔
شرط إیش إنت کہ ھر پڑا راجی مارشت بہ بیت۔ آگر وتی دردان کسے مہ زانت گڈا علاجءِ درگيجگ أرزانین کارے نہ بیت"۔

من درائینت: واجہ ھنوئین دئور زرّ ئے إنت۔ أگر کسےءَ مان پڑےءَ زانتے بہ بیت گڈا ھنچین وڑےءَ إیشیا کارمرز کنت کہ چہ آئی مال و زرّ ے دستا بہ کپیت۔ وتی سرپدیان پہ راجا کارمرز کنوکین مردم سک کم مرچان گندگ إبیت۔
"زانان مال و زرّءِ ضرورت یوکا بلوچان ھست إنت؟" ناکو ھیبتان زھر گنکّی جُست کت۔
پدا سرکچ ئی دات "دنیاءِ آ دگہ مردم ھم زرّان لگت نہ جن أنت۔ پہ راستی بہ چارئے دگہ راجانءِ کوّاس چہ راجءِ جندا زرّ کشّ أنت، ألبت ھنچین ڈولےءَ کہ زرّ دیوکین مردمان تشے پشومانی ھم نہ بیت"۔

من گشت "واجہ إے پہ من نوکترین گپے، أگر شما إے سرحالا کمّے پچ تر بہ کن إت سک شرّ إبیت!"
ناکو ھیبتان گشت: تو یا تئی کسے بیمار بہ بیت گڈا پہ آئيءِ علاجا چہ بلوچستانءِ میتگےءَ زَبر دیئے تهران، کرمان، کوئٹہ یا کراچیءَ آئیا برئے۔ صدان ھزار زرّ خرچ کنئے۔ أگر علاجءِ آسراتی ترا مان نزیک ترین ھندےءَ چوش کہ إیرانشھر، نیکشھر، زابل و چاہ بھار یا پنجگور، تربت و گوادرءَ بہ رسیت تئی سفر لــُک تر إبیت و خرچ نیما نیم کم تر إبیت۔
وتی زندگیءَ تو بڈے زرّ پہ وتی وشنودیءَ دیئے۔ فلم چارئے، سی ڈی، ڈی وی ڈی و ریل زیرئے۔ پھک درین زبانان و درین راجانے أنت۔ تئی داتگین زرّ درامدانءِ کیسگان رؤت سر إبیت۔ أگر ھمے چیز بلوچیءَ بہ بیتین أنت، إیشانءِ أڈ کنوک بلوچ بہ بیتین أنت، ھنرمند، گشندہ، زیملکار، 'کئمرہ مین' و کارخانہ بلوچے بہ بنت گڈا تئی زر پہ درء نہ شت أنت و بلوچا نپ چست کتگ أت۔ راجی مڈی زبان و دودربیدگ ھم دیما شتگ إتنت۔ بزان دستءِ کٹ چہ دستا در نہ شتگ أت۔
أگر بلوچی زیملءِ سرا کار بہ بیت؛ آئیا جان مان کنگ بہ بیت، کوھنین ساز گون نوکین دئورا دپ ما دپ دیگ بہ بنت إیشیءِ خرید گيئش إبیت؛ فایدہ کئے کنت؟

من پہ پسوئے شوھازا ریشان ھارینگا تان کہ ناکوا گشت: کراچیءِ تھا مروچی مھاجر و میمن پہ بلوچان گد دوچی و زرگری کنگا سیر أنت۔ شمالی نیمگا پٹان وتی ناما نہ زانگا أنت۔
إے ڈولین مثال باز ھست أنت کہ پہ مردمانءِ چمانءِ پچ کنگا دردا وَر أنت۔ إے گامگیجانءِ زیرگا بلوچءِ لاپ ھم سیئر إبیت و راجی کار ھم گيش أنت، بلے پدردی گپے إنت کہ مئے زردار و سیاستکار پہ درامدانءِ خدمتا لکـّہ پاد اوشتاتگ أنت و وتیگانءِ باریگا سیاہ تپ إش گریت۔
دگہ نزورییے کہ مئے مردمانءِ تاریخءِ مزنین بھرے بیتگ آ مان دودربیدگءِ پڑا کار کنگءِ بے واھگی بیتگ۔ شکر إنت کہ مرچان ما کم باز مردمان تـُکشگا گندگائین۔ دودربیدگی کار مردمانءِ توکا یک تبی ودی کنت۔ آوان گون یکـّا دگر نزّیک کاریت و آوانءِ نیاما یکّا دگرءِ مھر، دوستی و خیالداریءِ مارشت ردوم زیر أنت۔ مردمانءِ وت مان وت نندگ و حال، خبر، زانتکاری و لیکوانءِ بھر بانک؛ جاورانءِ سرا چمشانک مردمانءِ ھوشان پچ کنت۔
مان ورنایان لئیب و ورزشءِ ھبّ پیدا کنگ پہ آوانءِ جسمی و فکری ردوما سک ضروری إنت۔ بلے ھزار أفسوز کہ بازین بلوچ ورنا مان نشہ و دگہ سلـّین ھیئلانءِ آماچ و وتی مردم و راجءِ سرا وبال أنت۔

من مارإت کہ إے نقطہ ناکوا وش وشا سرکچ دات۔ پہ عاقل و بے عقلان بس أت۔ چمشکا من یک سادہ تر و تچک ترین جستے چہ واجھا کت۔ مرچان ھر کس ھمے جستا چہ وت سرپد ترین مردمےءَ کنت، گڈا من پرچا پشت بہ کپان۔ من چہ ناکو ھیبتان دستبندی کت کہ بلوچستانءِ ھنوگین جاورانءِ سرا چمشانکے بہ دات۔
آئی درائینت " باز کس گش أنت کہ ما درین ملکان کپتگین، پمشکا چہ بلوچستانءِ سیاستا و اودءِ آدگہ چست إیراں سھیگ نہ ئیں و یا نه زانین۔ أصلا إے گپ رد إنت۔ ما بلوچستانءِ ھر حال و مشکلا سرجمیا پوہ ئین۔ بلوچستانءِ ھر درد بلوچستانءِ مردمانءِ ڈولا مارا ھم پر إنت۔ شما وت گندگا إت کہ اودا تیر گواری إبیت بلوچ إدا بے واب إبنت"۔
آئی گيئش کت "نون تو واجہ ئے! بلوچستانءِ توکا أگر سیاسی آزادیءِ گپ بہ یئت، گڈا ما گندین خبر کنگ و شنگ کنگءِ تـُشے آزادی پاکستانءِ دستءِ چیئرءِ ٹکـّرا ھست إنت۔ شاید إیشی اودا نندوکین بلوچ جھدکارانءِ جھدءِ برورد بہ بیت۔ إیرانءِ دستءِ چیئرءِ ٹکـّرا -مغربی بلوچستان گشگ بہ بیت شرتر إنت- زوراکی سک باز أنت۔ اودءِ بلوچءِ جھد چہ بندرا گٹ گیر بیان بیتگ۔ اودءِ بلوچ کمتریءِ مارشتانءِ آماچ بیتگ۔ جھدئی مدام گون فارسان بندوک بیتگ۔ وانندوانءِ زبان فارس زدگ إنت۔
مغربی بلوچستانءَ أگر جھدے گند بیگا إنت گڈا آ مذھبی پڑا إنت۔ إیشیءِ سبب پاکستانی ملاوانءِ دست مانجنی إنت کہ ھمدپ گون طالبانءِ جھدا و پاکستان، سعودی و أمریکائی دستمانجنیانءِ برورد إنت۔ إیشی وت یک گستائین بحثے إنت"۔ ناکوا مغربی بلوچستانءِ جھدءِ سرا چمشانک گوَنڈ گپت و پدا مشرقی بلوچستانءِ دفتر ئی پچ کت۔
آئی گشت " مشرقی بلوچستانءَ چہ زمانگا جھدکار بیتگ۔ إیوکا سیاسی إنّا؛ لبزانک و دودربیدگ پڑا ھم باز کسان وتی بور تاچینتگ أنت۔ ألبت فکری دیمرویءِ رواج کنٹ بیتگ و أنگت پدا إنت"۔

"فکری دیمروی! شمئے مطلب؟" من گون ھبکـّہ ئی جست کت۔
درائینتی "وھد و زمانگءِ ھوریا بنیادمانءِ ھوش ھم پچتر بنت۔ باورءِ جاگھا علم گریت۔ جھدءِ واھگ جہ وابا پاد کنت۔ پہ ضرورتانءِ پورا کنگا مردم سر سر جن أنت۔ نزوین دود و راھبند لپاشگ و گار کنگ إبنت، آوانءِ جاگھا ألکاپین باور گر أنت۔
ألبت أگر ما بلوچستانءِ چارین کنڈان چمان شانک بہ دے ئین گڈا درا إبیت کہ اودءِ مردم أنگت تهی ترسءِ آماچ أنت۔ چہ پیش کنزگا آوان وخشت کئیت۔ سیاست أنگت روایتی مردمانءِ دستا إنت کہ چہ سیاستءِ رگ و ریشگان سرپد نہ أنت۔ حقین سیاسکارانءِ راہ إیشان شنک جتگ۔ ھنون مشرقی بلوچستانءَ نیم درزن ھنچین سیاسی گل ھست أنت کہ وتا نشنلسٹ بزان راجپھاز گش أنت، بلے چہ إیشان یکـّےءَ ھم راجی سروکے نیست إنت۔ پھک روایتی سردار و سردار زادہ أنت۔ بلوچستانءِ ھما بھرا کہ اودا جاہ منندین بلوچانءِ حساب بازتر إنت آئیا إے گلانءِ توکا نمایندگی نیست إنت۔۔۔"

إدا ناکو ھیبتان وتی خبر داشت و وتی گٹ ئی تر کت۔ من وتا گوئم کنگا إتان کہ چہ واجھا دستبندی بہ کنان تا إے نقطوا پچتر بہ کنت۔ أنگت منی خبر چہ دپا در نیاتکگ أت کہ ناکوا گپ دیما بُرت۔
"۔۔۔ مروچی ضرورت إنت کہ مکران دمگءِ سیاستکار دیما در بیا أنت۔ وتی سیاسی گلے أڈ بہ کن أنت و پہ وتی مھلوکءِ مشکلانءِ حل کنگا بہ تـُکش أنت۔ مہ ھِلّ أنت کہ سردار و سردار زادہ گون سرامادین بھاواران ھور بہ بنت و اُستمانءِ دیمرویءِ دیما شنک به بنت"۔

من زانت کہ مکرانءِ ناما گرگا بازین کسانءِ مورک مُج أنت و رسگا ڈوبہ جنگا لانکار أنت کہ إدا مکرانءَ چہ بلوچستانءَ جدا کنگءِ گپ بیگا إنت۔ چمشکا من چہ ناکوا ھما جست کت کہ بازین کسانءِ دلان چہ برزا داتگین خبرءِ وانگا رند چست بیتگ أت۔ " واجہ إے پراہ و شاھگانین بلوچستانءَ تو شموشئے و وتی سوجان پہ مکرانءِ مردمان محدود کنئے؟ إیشی ناروائییے نہ إنت؟"
ناکوا درائینت "تو إے مکرانءَ مہ گر کہ ھنون پاکستانی و بلوچستانءِ پٹانان گون سرداران ھور پہ وتی آسودگیا زرتگ۔ مکران چہ لاسی و براھوی ھندان آ دیم سرجمین بلوچستانءِ مزنترین بھر إنت۔ اودا سراوان، پھرہ و لاشارءَ بہ گر، آنگو آواران، مشکے و پنچگورءَ بہ زیر جنوبی نیمگا زربار ئی بہ داریت؛ إے پھک مکران إنت۔ إے دمگان چہ بندرا نندوکین مردم پھک بلوچ أنت۔ مروچی أگر بلوچی زبان زندگ إنت و دودربیدگی مڈی پھازگ بیگا أنت، ھمے دمگءِ مردمانءِ برکتا إنت۔
تئے واجہ کہ گون بلوچی کتاب و تاکبندان چست إیرا ئے منا بہ گش کہ ھمے کتاب و تاکبندانءِ وانوک کئے أنت؟ مری، بگٹی، مینگل، ریگی و براھویانءِ چنچو کس بلوچی وان أنت، نبیس أنت و پہ بلوچیءِ دیمرئیا کہ بلوچ راجءِ مزنترین پجّار إنت تـُکشگا أنت؟ من گون تو شرط بندگا اوشتانگان کہ صدا یک کسے ھم ترا نہ رسیت۔ ألبت ورگءِ وھدا بلوچستانءِ سرجمین نپ کہ چہ زورگرانءِ ورگا رند پشت کپیت ھمشانءِ لاپا إنت۔ بلوچستانءِ ملک و مالا بھا کنوک و وروک ھمش أنت۔ چہ زمینا بہ گر تا سنگ پھک إیشان آدرہ کتگ أنت۔
ھمے بنیادا من گشگایان کہ پہ بلوچ راجءِ روژنائین بانداتا
مکران دمگءِ جھدکارانءِ واکا گيئشتر کنگ ضروری إنت"۔

Rights reserved by www.balochinews.com